De tocht langs reformatorische gemeenten buiten de Biblebelt zit erop. Wat delen ze met gemeenten in de Biblebelt en waarin onderscheiden ze zich? Prof. Fred van Lieburg: „Er wordt denk ik niet gediscussieerd over het verschil tussen levendmaking en wedergeboorte.”

De christelijke gemeente Bunde-Meerssen is het stadium van evangelisatiepost voorbij, maar behield het missionaire karakter. Reformatorische christenen, voormalige rooms-katholieken en bekeerde moslims vinden elkaar rond het Woord. „Het is bijzonder om te zien hoe de prediking mensen verandert.”

Voor het uitvergroten van verschillen is de gereformeerde gemeente van Eindhoven te klein. Alle predikanten van het eigen kerkverband zijn er welkom. De Bijbelkring vergadert maandelijks met leden van de PKN-gemeente. „We mogen elkaar als reformatorische christenen niet uit het oog verliezen.”

Kerkelijke concurrentiegevoelens zijn onder reformatorische christenen in Zeeuws-Vlaanderen nauwelijks te vinden. In verschillende verbanden wordt eensgezind samengewerkt. „Dat is een gunstig effect van de minderheidspositie. Meer dan in de Biblebelt ben je hier op elkaar aangewezen.”

Ze wonen met vreugde in Oostvoorne, maar de kerkelijke last begint te drukken. Ron Koster is ouderling, koster, scriba en onderhoudsman, zijn vrouw hulpkoster, organist en presidente van de vrouwenvereniging. „We weten ons hier geplaatst.”

Getalsmatig wordt het dun in de gereformeerde gemeente in Nederland van Aalsmeer. Het aantal leden en doopleden ligt amper boven de dertig, maar de laatste ambtsdragers durven niet te stoppen. „De Heere heeft hier nog Zijn volk.”

Vanwege zijn werk vestigde Arie van Nieuw Amerongen zich met zijn echtgenote in Breukelen, waar ze elf kinderen ontvingen en grootbrachten. Op een bevoorrechte plek, vindt de emeritus hoogleraar. „Hier moet je bewust positie kiezen.”

Van de Veluwe verhuisde ds. J. J. Mulder naar Hedel, tegen rooms Brabant aan. Het leven daar leerde hem uiterlijke zaken te relativeren en tegelijk de Biblebelt te waarderen. „Laten we de bewarende invloed van het reformatorisch onderwijs niet onderschatten.”

Een boek met noten hebben de organisten van de gereformeerde gemeente van Marknesse niet nodig. Chris Versprille speelt klavarskribo, zijn twee kameraden doen alles uit het hoofd. „Voor de zang zou het wel mooi wezen als er dertig man meer zat. We missen body.”

Na een korte bloeitijd in de periode als evangelisatie neemt het aantal leden van de hersteld hervormde gemeente van Westerhaar langzaam af. Het is voor de kerkenraad een uitdaging om alle taken in te vullen. „Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.”