Werk dat je op een blauwe maandag doet, heeft over het algemeen weinig waarde, is onbetekenend, nietig zelfs. Hm, laat dit verhaal nu ook op maandag geschreven zijn.

Deskundigen zijn het niet eens over het ontstaan van de maandag die een korte periode aanduidt. Volgens taaldeskundige F. A. Stoett kwam eerst het gezegde ”alle blauwmaandagen” in zwang, dat ”bij de minste gelegenheid, elk ogenblik, met korte tussenpozen” betekende. In de loop van de jaren kreeg een blauwe maandag een betekenis die hiermee in lijn ligt: een korte periode.

Het Woordenboek der Nederlandse Taal ziet het anders en wijst op de perioden waarop er even niet gewerkt hoefde te worden. Terechte vraag hierbij is dan: Waarom een blauwe maandag, en geen blauwe donderdag?

Hierover heerst nog meer onduidelijkheid, al zijn er wel aannames en gedachten. Zo is er de wolverfhypothese. Om wol blauw te verven, werd deze in vroeger jaren eerst in een gele kleurstof geweekt. Vervolgens ging de wol in een bad met, jawel, urine. Dit goedje zou ervoor moeten zorgen dat de verfstof zich goed aan de wol zou hechten.

Tijdens het droogproces in de openlucht kwam de gele kleurstof in aanraking met zuurstof, waardoor de kleur veranderde in blauw. De wol werd altijd op zaterdag in de week gezet en op maandagochtend opgehangen om te drogen en dus blauw te worden. Wolververs hadden op deze blauwe maandag dus weinig te doen en hoefden vaak maar een paar uur of helemaal niet te werken. Aldus deze theorie.

Sommige spreekwoordenboeken zien echter een verband met de maandag voorafgaand aan de vastentijd. Op deze dag werden de beelden en altaren in de kerk met blauwe doeken bedekt. Hetzelfde gebeurde op de koppermaandag, de maandag na Driekoningen. Dit was een vrije dag voor de gilden, die in de middeleeuwen een belangrijk onderdeel van de maatschappij vormden.

Maar er zijn er ook die wijzen naar het drankprobleem van velen. Blijkbaar hebben de kleur blauw en dronken zijn iets met elkaar van doen, want de blauwe maandag zou de dag zijn waarop dronkenlappen tijd nodig hadden om een gedeeltelijk of geheel verdronken weekeinde te verwerken.

Tot zover de historie. De uitdrukking wordt sinds 2005 weer regelmatig gebruikt, alleen met een andere betekenis. Het draait hierbij allemaal om de derde maandag van januari. Jazeker: blauwe maandag. Deze dag heeft het predicaat ”treurigste dag van het jaar” gekregen. Wetenschappers van Cardiff University in Wales zijn er verantwoordelijk voor. Ze bedachten een formule om de allerneerslachtigste dag van het jaar te bepalen.

Ze berekenden die aan de hand van het weer, schulden, het teveel aan eten dat mensen met Kerst naar binnen werkten en nog een paar andere dingen. Vind je het onzin? Je zult gelijk hebben. Maar reken erop dat de dag behoorlijk serieus wordt genomen. De eerste blue monday –waar de Nederlandse blauwe maandag dus vandaan komt– werd ‘gevierd’ op 24 januari 2005. De komende is op 21 januari 2013.

Tevreden met deze uitleg over de herkomst van de uitdrukking? Dan was het gisteren toch een iets minder blauwe maandag dan gedacht.

Ben je benieuwd naar de herkomst van een gezegde of uitdrukking? Mail de redactie.