Kerk en Godsdienst6 januari 2001

„Christus is op één dag geboren, niet op twee dagen”

Kopten oneens over datum Kerst

Van onze correspondent
CAIRO – De Koptisch-Orthodoxe Kerk, Egyptes grootste kerk, waartoe 90 procent van alle christenen in Egypte behoort, viert morgen haar kerstfeest. De kleine Koptisch-Evangelische en Koptisch-Katholieke Kerken daarentegen vierden Kerst reeds op 25 december. Voor de meeste kopten is dit geen punt van discussie. Kopten die naar het Westen zijn geëmigreerd, zien de onenigheid over de datum van het kerstfeest als toonbeeld van christelijke verdeeldheid.

„Waarom verdeeldheid over de datering van Kerst? Hier moet toch eenheid in zijn!” Dat stelde Naeem Girgis op 27 december in de Coptic Digest, die per e-mail wordt verzonden naar leden in Engelssprekende landen. Girgis ontketende daarmee enige commotie.

Nabil Kirolous reageerde met een uitleg over de verschillen tussen de koptische, juliaanse en gregoriaanse kalenders. De Koptisch-Orthodoxe Kerk hanteert voor het kerkelijk jaar de koptische kalender.

Zowel koptische als juliaanse kalenders zijn zonnekalenders. (Moslims daarentegen hanteren een maankalender, waardoor twaalf maanden niet gelijk zijn aan een zonnejaar.) De zonnekalender gaat uit van een zonnejaar van 365,25 dagen, dat elke vier jaar tot een extra schrikkeldag leidt. In de zestiende eeuw ontdekken astronomen echter dat de datum voor het begin van de lente tien dagen verschoven was. De verklaring was dat een zonnejaar eigenlijk 365,2422 dagen telt en dat één schrikkeldag in de vier jaar niet precies genoeg is om het verschil te overbruggen. Paus Gregorius XIII nam daarom in 1582 het besluit om tien dagen van dat jaar te schrappen, door 15 oktober te laten volgen op 4 oktober. Alle schrikkeljaren op een vol eeuwtal die niet door 400 deelbaar zijn, zouden vervallen. Sinds 1582 is daardoor het verschil tussen de gregoriaanse en de koptische kalender opgelopen tot dertien dagen, waardoor de kerstdatum van de Koptisch-Orthodoxe Kerk nu op 7 januari valt.

Acceptatie
De gregoriaanse kalender werd niet direct door alle landen geaccepteerd. Ze werd pas in 1752 in Engeland en Noord-Amerika ingevoerd. In Zweden was dat in 1823, in Rusland in 1918 en in Griekenland in 1926.

Dr. William Hanna schrijft dat de meeste orthodoxe kerken, inclusief de Syrisch- en de Armeens-Orthodoxe Kerken, nu Kerst op 25 december vieren. Alleen de Koptisch-Orthodoxe Kerk, de Russisch-Orthodoxe Kerk en nog een paar kleinere kerken volgen de oude kalender. Hanna vindt dit onjuist, omdat het onnodig verdeeldheid onder christenen oplevert. „Ik ben daarom gestopt met het vieren van Kerst op 7 januari.”

Raleigh Adam vindt echter dat Hanna te gemakkelijk met de westerse traditie meegaat. „We moeten trots zijn op onze eigen geschiedenis en traditie.” Volgens Adam vierde de christelijke kerk in de eerste eeuwen Kerst op 6 januari. De voor de orthodoxe kerken heilige Johannes Chrysostomus stelde in het jaar 354 voor om Kerst op 25 december te vieren, om daarmee afstand te nemen van de heidense zonnefeesten uit die tijd. Adam wil, ondanks het feit dat de koptische kalender geen precies zonnejaar aanhoudt, vasthouden aan de koptische kerstdatum.

Dr. Hanna vindt Adams argumentatie niet overtuigend. Hij vindt dat de Koptisch-Orthodoxe Kerk ter wille van de christelijke eenheid haar eigen kalender moet aanpassen door dertien dagen te schrappen. „Christus is op één dag geboren, niet op twee dagen.”

De discussie over de juiste kerstdatum speelt zich vooral af bij kopten die buiten Egypte leven en daardoor worden geconfronteerd met de westerse datering.

Droom
Een eventueel besluit om de kerstdatum voor de Koptisch-Orthodoxe Kerk te veranderen, moet door de koptische patriarch in Egypte worden genomen. Het Egyptische weekblad ”Akher Sa'a” pleitte (in een artikel met de veelzeggende kop ”De eenheid van de data voor de feestdagen is de droom van alle christenen”) voor het aanpassen van de koptische kerstdatum aan die in het Westen. „Als dit niet gebeurt, verschuift de koptische kerstdatum in het jaar 2001 naar 8 januari.”

De koptisch-orthodoxe patriarch Shenouda III is echter nog niet zo ver. Shenouda koppelt de datering van de feestdagen aan de dogmatische gesprekken met andere kerken. Hij vindt dat de datum voor Kerst alleen dan kan worden veranderd als er ook op het terrein van de dogmatiek met andere kerken overeenstemming is bereikt. Aangezien die gesprekken, tussen de Koptisch-Orthodoxe Kerk met andere orthodoxe kerken moeizaam verlopen, zullen de kopten hun kerstdatum in ieder geval tijdens het leven van deze patriarch niet veranderen.