Een uiterst loyale ex-spion

MOSKOU – Vladimir Poetin was ten tijde van de Sovjet-Unie KGB-spion en heeft het grootste deel van zijn carrière achter de schermen gewerkt binnen de veiligheidsdiensten van het land. De beslissing van president Boris Jeltsin om hem tot premier –en daarmee tot zijn kroonprins en mogelijke opvolger– te benoemen zet de 46-jarige Poetin ineens in de schijnwerpers. Over zijn politieke of economische standpunten is echter weinig bekend.

„Hij is een eerlijke, harde en energieke man, die vanwege de vereisten van zijn baan nooit publiekelijk kon optreden”, zei ex-premier Boris Nemtsov. „Poetin is eerder een bureaucraat dan een nationaal leider”, zei Jevgeni Volk, een politiek analist verbonden aan de conservatieve Erfgoed Stichting. „Hij heeft geen charisma.” Oud-collega's omschrijven Poetin als „zwijgzaam” en „gesloten.”

Tijdens zijn weinige openbare optredens heeft Poetin steeds aangedrongen op herstel van de veiligheidsdiensten, die het vanwege het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 en de economische malaise daarna zwaar te verduren hebben gehad.

De jurist Poetin is uiterst loyaal aan Jeltsin en dat heeft hem blijkbaar geholpen om snel carrière te maken. Meteen na zijn afstuderen in 1975 trad Poetin toe tot de KGB en vervolgens werkte hij tot 1990 bij de beruchte geheime dienst, die hem onder meer als agent in Duitsland stationeerde.

Carrière
Na zijn vertrek bij de KGB, waar hij de rang van kolonel bereikte, ging hij werken voor de gemeente Sint-Petersburg, waar hij in 1994 loco-burgemeester werd. Jeltsin haalde Poetin twee jaar later naar Moskou en benoemde hem op een hoge adviseursfunctie in het Kremlin.

Voorts was Poetin belast met de contacten met de diverse regio's in Rusland en in 1998 werd hij benoemd tot directeur van de Federale Veiligheidsdienst (FSB), de opvolger van de KGB. In maart van dit jaar werd Poetin bovendien benoemd tot secretaris van de presidentiële veiligheidsraad, een invloedrijk lichaam dat de activiteiten van de strijdkrachten, de politie en de veiligheidsdiensten coördineert.

Poetin werd in de Russische media al genoemd als opvolger van Sergej Stepasjin, die gisteren zonder opgaaf van redenen door Jeltsin de laan werd uitgestuurd. Maar Jeltsin, die zich volgens de Grondwet geen derde keer kandidaat mag stellen voor het presidentschap, ging nog een stap verder en zei dat Poetin een ideale opvolger zou zijn. Hij beval hem bij de bevolking aan als de kandidaat voor de presidentsverkiezingen, die volgend jaar zomer worden gehouden.

Vaag
Jeltsin zei Poetin te hebben uitgekozen als premier om hem te helpen voor de verkiezingen bekend te worden bij het grote publiek. „Ik ben ervan overtuigd dat hij het land goed zal dienen in zijn werkzaamheden op deze hoge post en dat de Russen in staat zullen zijn Poetins menselijke en zakelijke eigenschappen op waarde te schatten. Ik vertrouw hem”, zei Jeltsin. „Ik wil ook dat iedereen die in juli 2000 naar de stembus gaat om een keus te maken, hem ook vertrouwt. Hij zal genoeg tijd krijgen om zichzelf te bewijzen”, aldus Jeltsin in een televisietoespraak.

De beperkte politieke achtergrond van Poetin maakt het echter moeilijk om te beoordelen wat voor soort beleid hij als premier zal gaan voeren, laat staan wat voor soort president hij zal zijn. Gevraagd waarom hij al zo snel zijn kandidatuur voor het presidentschap kenbaar had gemaakt, antwoordde hij: „Misschien ben ik een weinig ervaren politicus. Ik was niet actief in de politiek.”

Poetin accepteerde zijn benoeming op misschien typerende wijze. „Wij zijn militairen, en we zullen het genomen besluit uitvoeren”, zei hij vanachter zijn bureau in het Kremlin tegen verslaggevers.

Waarschuwing
Tegenover de Russische NTV-televisie maakte hij naderhand melding van zijn graad in de economie. Hij kondigde voortzetting van het economische beleid van zijn voorgangers aan, maar leek tegelijkertijd te pleiten voor meer overheidsbemoeienis. Zijn voornaamste taak omschreef hij als verbetering van de levensstandaard. Onruststokers kregen de waarschuwing dat destabilisatie zal resulteren in gevangenisstraf: „Degenen die de situatie destabiliseren, zullen 'zitten'.”

Jeltsin is vaak jaloers op politici die de aandacht trekken en dat kan ertoe hebben bijgedragen dat hij een onbekende heeft gekozen als opvolger van Stepasjin. Maar het lastige karakter van de president maakt het voor Poetin niet makkelijk een eigen stijl te ontwikkelen zonder de woede van Jeltsin op te wekken en even snel als zijn recente voorgangers de laan te worden uitgestuurd.