Weerwoord: Kerst is een sprookje

JA

Natuurlijk is het kerstfeest een hoax, want alles waar het oorspronkelijk voor staat, is met zoetigheid en vaagheid omgeven. Dat Jezus’ aanhangers tweeduizend jaar geleden in het sprookje konden geloven, is al spijtig genoeg. Vandaag de dag kan niemand toch meer geloven in datgene waar de kerstboodschap ten diepste voor staat: God komt Zelf naar de wereld, wordt geboren uit een maagd, en hij komt als de Gezalfde –de Messias– voor Israël en de volken. Als dit als waar, dus als echt gebeurd, als feitelijk, wordt aangenomen, is het met de wetenschap gedaan of heeft het christelijk geloof niets meer met wetenschap te maken. Dit laatste is het meest waarschijnlijke.

Dat God naar de wereld komt, is een onhoudbare theorie. Begrippen als controleerbaarheid, herleidbaarheid en herhaalbaarheid kunnen er niet op worden losgelaten. God definiëren is al lastig. Mogelijk is er geen God buiten de wereld, de kosmos. Dan kan er van ”komen” dus geen sprake zijn. Bovendien, wat is komen? Als God al buiten de wereld staat en moet komen, dan is God dus beperkt en gaat Hij ergens heen waar Hij nog niet was. Wat voor God is dat?

De geboorte uit een maagd klinkt als een slecht jongensboek, omdat de lezers anno nu niet meer over het interpretatiekader beschikken dat de eerste lezers nog wel hadden. Geboorte uit een maagd klonk toen als wonder, teken en uitzondering. Nu klinkt dit als zielig, achterlijk en uitgesloten.

Onverdedigbaar is ook dat dit komen en deze geboorte tot de komst van de Gezalfde voor Israël leidt, omdat het Joodse volk er in principe niets aan heeft gehad. Van een Messias mag verwacht worden dat hij vrede brengt, zo zegt het bekende kerstevangelie het ook: „Vrede op aarde voor alle mensen die Hij liefheeft.”

Wat is er van die vrede terechtgekomen? Vrijwel niets. En wat er nog van over is, is allemaal vergeestelijkt tot ijle abstracties die alleen nog dienst doen voor theologische blokkenbouwerij. De verwachte vrede van deze Messias is nooit gekomen en de kerk zelf heeft die bovendien gefrustreerd. Zij heeft namelijk de idee van Messias zo ontwikkeld dat zij het tegen het Joodse volk kon gebruiken.

Vanwege dit alles is het vieren van het kerstfeest eigenlijk wrang en zuur tegelijk. Inhoudelijk is het verhaal een sprookje, maar de betekenis van dit sprookje heeft pijnlijke gevolgen, tot op de dag van vandaag. Het kerstevangelie laat de wereld zien hoe geloof in een onschuldig sprookje kan ontsporen en een spoor van ellende door de geschiedenis trekt.

NEE

Het Evangelie van Kerst is beslist geen fopspeen. ”What you see, is what you get”, je krijgt wat je ziet. Dat betekent dat er juist onderzoek mogelijk is. Als Jezus mens was, dan kan er op Zijn geboorte worden doorgevraagd, ook al zijn er raadsels. Jezus’ leven staat open voor wetenschappelijk onderzoek. Hij heeft niets te verbergen. Zijn geschiedenis hoeft niet mooier gemaakt te worden. Er is weinig imposants aan, anders hadden andere bronnen er wel melding van gemaakt. De feiten die rondzongen, waren het niet waard om nader aandacht aan te besteden. Volgens de berichten vond de geboorte plaats in een tijd van onderdrukking en crisis. Kerstfeest is niet zoet. Er zijn zelfs kinderen vermoord om een einde te maken aan het gerucht dat een Kind uit Davids geslacht binnen afzienbare tijd aanspraak op Israëls troon zou kunnen maken.

De Messiaanse beweging van Jezus heeft geen imposante historische papieren en zo was het al vanaf het begin. Dat is wel even slikken voor christenen, maar laat des te meer zien dat het begin van het christelijk geloof vrij onbetekenend was en dat deze zwakheid misschien wel de kracht is. Ook Gods komen door de maagd heen staat in dat licht. Deze gebeurtenis heeft niets stoers, te meer omdat er wetenschappelijk op ingehakt kan worden. Van voor tot achter kunnen we spreken van wetenschappelijke kwetsbaarheid, maar wie deze geschiedenis rooskleuriger voorstelt, stapt over op een andere Jezus, een denkbeeldige Jezus, een Jezus van de genitief: de Jezus van denominaties, de Jezus van vrijzinnigen, de Jezus van hipsters, de Jezus van jou, de Jezus van mij. Daar is niemand mee gediend en zeker het wetenschappelijk onderzoek niet. Ik houd het liever bij de kwetsbaarheid die onderzoek toelaat.

DUS

Kerstfeest maakt bescheiden. Laten we het zo dan ook vieren.

Weerwoord: Kerst is een sprookje

Opinie

RD.nl in uw mailbox?