Theologenblog (Hans Burger): Dubbel gevoel bij Luchtmachtdagen

Straaljagers en gevechtshelikopters fascineren. Waarin zit die fascinatie? Is het de techniek? De brute kracht en de macht die ze uitstralen? Snelheden boven die van het geluid? Of is het ook de oorlog, die fascinatie oproept? Mij fascineert in elk geval de techniek. Ik wilde die F-35 wel eens zien.

Toch voel ik rond die JSF tegen een grote spanning, tussen hart en hoofd, tussen een verlangen naar vrede en een overheid die wapens moet gebruiken.

In het vroegere christelijke Europa hebben we als christenen oorlog en wapens geaccepteerd. Slechts een doperse minderheid was pacifistisch. Heeft de christelijke meerderheid echter wel het waarheidsmoment daarvan gepeild?

Een paar jaar geleden was ik in Kenia, waar in 2007 en 2008 bij de verkiezingen meer dan duizend doden vielen. Wat me van gesprekken daarover bijgebleven is, is de verbijstering van Kenianen die ik sprak, dat nota bene christenen uit verschillende stammen elkaar gedood hadden. Hoe kunnen christenen met christenen vechten en elkaar doden? Waarom hebben christenen in Europa daarover in het verleden nauwelijks nagedacht, toen ze elkaar bevochten?

Zelf ben ik ooit goedgekeurd voor militaire dienst, maar ik hoefde niet in dienst omdat ik theologie studeerde en predikant wilde worden. Dat roept nog steeds onbegrip op: „Juist voor een dominee is militaire dienst heel goed.” Natuurlijk, ook die diensttijd kan helpen om mens onder de mensen te leren zijn. Tegelijk laat die reactie zien hoezeer wij het besef zijn kwijtgeraakt dat leven in dienst van Gods komende vrederijk en oorlog voeren ten diepste niet met elkaar te verenigen zijn. Dat in elk geval predikanten niet in militaire dienst hoefden, komt uit dat besef voort. Een dienaar van de vrede moet geen wapens dragen.

De overheid draagt echter wel wapens, en daarmee is de spanning er weer. Het is de spanning tussen wat in de theologie het ”reeds” en het ”nog niet” heet. Gods rijk van vrede is er al wel – er zijn dienaars van goed nieuws over Gods vrede. En ik denk dat het heel goed is als christenen hun leven niet wijden aan het ontwikkelen van nieuwe wapens. Laten christenen zich wijden aan het verspreiden van het goede nieuws over Gods vrederijk, en zich inzetten voor het gebruik van techniek ten dienste van de komende vrede: vooroplopen bij het tegengaan van woestijnvorming, de bestrijding van honger, het oplossen van ecologische problemen, ontwikkelen van energievormen als alternatief voor fossiele brandstoffen enzovoort.

Tegelijk is er het ”nog niet”. Ik geloof dat er redenen zijn die soms een oorlog rechtvaardigen. Wanneer Nederlandse soldaten ”pang pang” roepen omdat ze geen munitie meer hebben, veel vliegtuigen van de Duitse luchtmacht niet luchtwaardig zijn, hoe kunnen de Baltische staten dan beschermd worden tegen Poetins Rusland?

Zelfs God wordt in de Bijbel getekend als fascinerende, machtige oorlogsheld: „De Heere, sterk en geweldig, de Heere, geweldig in de strijd” (Ps. 24:8). Ook in de fascinatie die wapens oproepen, zit een waarheidselement: alleen door het gevecht met het kwaad aan te gaan kan het kwaad overwonnen worden. Pas als de spanning tussen het ”reeds” en het ”nog niet” is opgelost, kunnen we Gods vrede echt vieren. Omdat de strijd met het kwaad is gewonnen.

Hans Burger is universitair docent systematische theologie aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.

Theologenblog (Hans Burger): Dubbel gevoel bij Luchtmachtdagen

Opinie

RD.nl in uw mailbox?