Kunst is om Erdogan tot hervormingen te verleiden

Dat was niet zozeer een kwestie van zwakke planning, maar vooral een teken dat het bezoek aan Turkije erg gevoelig was. En daar is ook alle reden voor.

Merkel bezocht Turkije voor het eerst na de mislukte coup in juli. Sindsdien wordt er vanuit de meeste lidstaten van de Europese Unie zeer wantrouwend naar Ankara gekeken. De Turkse president Erdogan is bijvoorbeeld van plan de doodstraf weer in te voeren. Binnen de EU gruwt men hiervan. Sinds de couppoging werden 100.000 mensen ontslagen en wachten 40.000 mensen nog op een proces, omdat ze aan de staatsgreep zouden hebben meegewerkt. In West-Europa bestaat grote twijfel over de hardheid van al deze beschuldigingen.

Duitsland is voor Turkije niet zomaar een land. Er wonen ten minste 3 miljoen Turken in Duitsland. Erdogan zegt dat hij voor hun belangen opkomt, en daarvoor heeft hij de Duitse regering nodig.

Bovendien is Duitsland het land waar de Turkse president vorig jaar werd beledigd door de satirische komiek Jan Böhmermann. Die uitte in een tv-programma extreme beledigingen tegen Erdogan. De president zoekt nog steeds naar mogelijkheden om Böhmermann te vervolgen, hoewel de rechter hem grotendeels heeft vrijgesproken. Het is duidelijk dat de Turkse leider van de Duitse regering een actievere rol verlangt. Binnen de opvatting over de rechtsstaat zoals Merkel die heeft, mengt de regering zich niet in zaken die onder de rechter liggen.

Maar Merkel heeft ook een lange lijst zaken die ze met de president wil bespreken. Zo heeft ze Erdogan op het hart gebonden dat de persvrijheid meer garantie verdient. Juist in tijden van crisis –zoals rond een couppoging– vindt ze het belangrijk dat mensen zich vrij voelen hun zegje te doen. „Oppositie hoort bij democratie”, zei Merkel tegen Erdogan. Dat is een duidelijke boodschap voor de Turkse president, die woensdag de media de beperking oplegde om na terreuraanslagen niet rechtstreeks uit te zenden.

Het meer dan twee uur durende gesprek met Erdogan vond plaats achter gesloten deuren. Dus het zal nooit helemaal duidelijk worden wat er allemaal is gezegd. Maar zoals we Merkel kennen is zij niet de vrouw om met de vuist op tafel te slaan. Ze is iemand die overeenstemming zoekt.

Misschien is dit wel het verstandigst. West-Europa heeft Turkije heel erg nodig om te voorkomen dat we opnieuw door duizenden vluchtelingen worden overstroomd, zoals in de zomer van 2015.

In zo’n bezoek aan de Turkse president is het zoeken naar de optimale ruimte. Schelden en halverwege het gesprek afbreken –zoals Trump schijnt te hebben gedaan bij de Australische premier– werkt niet. Maar doen alsof er niets aan de hand is, werkt ook niet. Het is niet moeilijk om Erdogan even stevig de waarheid te zeggen. Maar beter is het om Erdogan uit zichzelf tot hervorming van de rechtsstaat te verleiden.

Dat laatste was vast Merkels bedoeling. Of het heeft gewerkt, moet de toekomst leren.

Kunst is om Erdogan tot hervormingen te verleiden

Opinie

RD.nl in uw mailbox?