De nieuwe muzikale missionaris van de Amsterdamse Westerkerk

De Westerkerk heeft net een renovatie achter de rug: alle muren en zuilen zijn gerestaureerd. De kerk was in tweeën gedeeld door een muur van folie en buizen: een oostkant en een westkant. Als de stukadoors en schilders aan de ene kant bezig waren, kon de Westerkerkgemeente aan de andere kant samenkomen. En andersom. Vorige week gingen de deuren ook doordeweeks weer open voor bezoekers.

Evan Bogerd (26) wijst naar het koororgel van Flentrop. Dat kan sinds begin deze maand weer gebruikt worden tijdens de eredienst. Maandenlang was het ingepakt en moest de gemeente zingen bij het huisorgel van Jos van der Kooy dat in de kerk geplaatst was. „Het instrument zat helemaal vol stof toen het weer werd weggehaald.”

Het grote Duyschotorgel –eigenlijk is het volgens Bogerd een „reconstructieve nieuwbouw” door Flentrop– aan de westzijde staat nog steeds in het plastic. Een deel van het pijpwerk is voor restauratie naar orgelbouwer Flentrop. De bedoeling is dat de werkzaamheden in april zijn afgerond. Dan wil Bogerd een feestelijk ingebruiknameconcert organiseren. „Het orgel zal dan mooier klinken dan het ooit gedaan heeft.”

Voordeel

Sommigen zagen het al aankomen: de benoeming van Evan Bogerd, nu nog werkzaam in Hengelo, als opvolger van zijn leermeester Jos van der Kooy. Hij is in de Westerkerk dan ook geen onbekende. Hij verzorgde er lunchconcerten en was tot januari 2018 de vaste vervanger van Van der Kooy op zondagmorgen.

:::inline_article 1:::

Bogerd benadrukt echter dat hij gewoon moest meedoen aan een sollicitatieprocedure. Hoeveel sollicitanten er waren, weet hij niet. „Natuurlijk werkt het in je voordeel dat ze je hier al kennen.”

U moet zelfs uw masterstudie nog afronden.

„Daar ben ik inderdaad nog niet aan toegekomen. Ik had de laatste jaren een halve baan als cantor-organist in Hengelo. Daarnaast gaf ik les aan het Van Lodenstein College in Amersfoort. Daardoor heb ik mijn scriptie nog niet kunnen schrijven. Maar het plan is dat ik in juni m’n eindexamenconcert speel, in de oude Bavo in Haarlem.”

Geestelijk lied

Evan Bogerd groeide op in Leerdam en woonde later in Kootwijk. Het muzikale klimaat thuis werd gevormd door de activiteiten van zijn vader, Karel Bogerd, de groentehandelaar die bekendheid verwierf als zanger van het geestelijk lied en nu hervormd predikant in Wouterswoude is. „Mijn vader werkte samen met mensen als Martin Mans, Bert Elbertsen, Johan den Hoedt. De muziek van Jan Zwart en Feike Asma kende ik niet.”

Evan kreeg les van Wim Doolaard aan de muziekschool, later als puber van Jos Moeke in Uddel. Van z’n 15e tot z’n 19e studeerde hij bij Herman van Vliet in Amersfoort.

Van Vliet heeft een belangrijke rol gespeeld in uw ontwikkeling?

„Hij was als docent magnifiek. Als ik nu Choral III van Franck speel, een stuk dat ik bij hem studeerde, zie ik nog zijn aantekeningen staan. Heel muzikaal zijn die. Bij Herman leerde ik ook Feike Asma kennen. Maar dan diens echte betekenis. Dat hij de grote stukken van Reger en Reubke speelde. M’n eerste cd was een opname van de Franse organiste Jeanne Demessieux. Herman was weg van haar. Ze speelt op die cd het Allegro uit de Zesde Symfonie van Widor en de ”B.A.C.H.” van Liszt. Geweldig!”

Van Vliet bereidde u voor op het conservatorium.

„Ik was aanvankelijk helemaal niet van plan om naar het conservatorium te gaan. Ik wilde het wel, maar iedereen zei dat er geen brood te verdienen is in de muziek. Na de havo op de Fruytier in Apeldoorn ging ik daarom in 2011 werken en leren. Drie maanden liep ik als operatieassistent in het Gelre Ziekenhuis. Toen had ik het wel gezien; een baan van acht tot vijf was niks voor mij. Ik ging aan de slag in het grondverzet, op een minikraantje. Heel leuk. Ik heb het zeven maanden met plezier gedaan. Maar een opleiding in deze sector zag ik niet zitten. Toen kwam het conservatorium weer in beeld. Ik stuurde, veel te laat voor de inschrijving, een mailtje naar twee conservatoria. Jos van der Kooy reageerde dat ik welkom was in de Westerkerk. Zo ben ik in de zomervakantie van 2012 voor het eerst hier binnen geweest. Twee dagen later moest ik bij Herman van Vliet in Bolsward registreren. Ik stapte in Hoogeveen bij hem in de auto. Toen ik vertelde dat ik bij Jos geweest was en naar het conservatorium wilde, reed hij bijna tegen de vangrail van schrik.”

Want?

„Hij vond dat ik daar helemaal niet klaar voor was. En daar had hij gelijk in. Maar, zo was Herman ook: hij maakte direct een plan. Onder andere om me qua theorie bij te spijkeren. Zo heb ik in september toelatingsexamen gedaan.”

Van der Kooy zag het met u zitten.

„Jos kijkt niet zozeer naar je spel als wel naar je persoonlijkheid. Hij moet wat in je zien. Er moet een relatie van meester en gezel ontstaan. Als je geen discipline hebt, komt het niet goed.”

Vier jaar later maakte u, nog niet eens afgestudeerd voor uw bachelor, in de Bavo uw eerste cd, die in het blad Luister een 10 kreeg. Wat is er in die jaren gebeurd?

Laconiek: „Ik heb niet stilgezeten. Jos daagde me uit, en ik zei nooit nee. Dirk Jan Versluis, ook een leerling van Jos, speelde hier in de Wester in 2014 tijdens lunchconcerten alle koraalfantasieën van Reger. Vervolgens vroeg Jos of ik het jaar erop de vier Fantasieën en Fuga’s van Reger wilde doen. Dat was heel hard werken. Maar mooi om te doen. Het jaar daarna speelde ik alle zeven koraalfantasieën van Reger. Toen ik ja zei, had ik alleen ”Ein feste Burg” ingestudeerd. Dan moet je flink aan de bak. Maar zo’n lunchconcert van een halfuur is zo’n mooi podium om te oefenen.”

En nu de opvolger van Van der Kooy, die bijna veertig jaar aan de Wester verbonden was. Kunt u in zijn schoenen staan?

„Tot eind 2017 was ik hier de vervanger van Jos. Daar ben ik mee gestopt toen ik als cantor-organist in de Waterstaatskerk van Hengelo aan de slag ging. In die twee jaar heb ik veel geleerd. In Hengelo moest ik de kerkmuziek van de grond af opbouwen. Een cantorij oprichten, cantatediensten opzetten, lunchconcerten organiseren, arrangeren, het hele sociale gebeuren. Het was een harde leerschool, maar het is me wel gelukt. Daardoor heb ik me doorontwikkeld en geleerd op eigen benen te staan. Hier in de Wester maken we op veel fronten een nieuw begin: een nieuwe predikant, ds. Herman Koetsveld, die net vanuit Hengelo gekomen is en met wie ik kan lezen en schrijven; een net gerestaureerde kerk; een nieuwe koster-beheerder; een orgel dat er straks weer mooi bij staat; hopelijk kan ik de cantorij weer nieuw leven inblazen. Waar Jos eindigt, daar ligt mijn begin.”

Eerst organist in Hasselt, een hervormd-gereformeerde gemeente, nu in de Westerkerk, waar tot vorig jaar zomer een vrouwelijke predikant stond. Dat roept bij sommigen vragen op.

„Ik ben in een hervormd gezin opgegroeid, met een brede blik. Ik zat gewoon op de dorpsschool, terwijl andere kinderen met het busje naar de reformatorische school gingen. Ik weet niet of ik echt een refo ben geweest. Of ik me niet beter thuis zou voelen in de Noorderkerk? Diep in m’n hart ben ik veel rechtser dan veel bonders. Veel hervormd-gereformeerde gemeenten zijn me muzikaal gezien veel te evangelisch. Overal zie je de bundels ”Op Toonhoogte” en ”Weerklank” in zwang raken. Er is binnen de Gereformeerd Bond amper visie op de kerkmuziek. Klassieke liederen kennen ze vaak niet; Johannes de Heer is het referentiekader. Dan is de Wester hier veel klassieker. Niet hoogliturgisch, maar met een klassieke liturgie. Veel zingen: de psalmen en het klassieke kerklied. En kwalitatief goed orgelspel: dat vinden mensen heel belangrijk. Daar voel ik me bij thuis. Met vrouwelijke predikanten heb ik geen moeite. En in de preken kan ik me over het algemeen vinden.”

U stopt in Hasselt en Hengelo. Jammer?

„In de Stephanuskerk in Hasselt stop ik inderdaad; we blijven als gezin lid van die gemeente. De Ichthuskerk houd ik wel aan. Ik zal er af en toe de diensten begeleiden. Het Holthuisorgel daar is een heerlijke plek om te studeren. Hengelo zal ik missen, en niet te zuinig ook. Dat was een warm bad. Wat waren die mensen daar enthousiast als ik er iets organiseerde!”

Welke missie hebt u als nieuwe muzikale missionaris van de Wester?

„Mensen komen op zondagmorgen van heinde en ver voor de klassieke liturgie en voor het orgelspel. Hier wordt echt de lofzang gaande gehouden. Dus wat mijn missie is? Die van de Wester zelf: Woord en muziek op hoog niveau. Mensen houden hier niet van flauwigheden. Dus je moet niet vies zijn van studeren. Vóór de dienst literatuur, zo’n vijftien minuten. Na afloop een preludium en fuga van Bach. En daarbij inspelen op wat hier gebruikelijk is. ”Nun komm, der Heiden Heiland” van Bach op de eerste adventszondag: dat is vast prik. ”Een vaste burcht” van Jan Zwart rond hervormingsdag: dat hoort gewoon zo. En een aantal keer per jaar ”Nun danket alle Gott” van Karg-Elert: daar vragen de mensen om. Verder wil ik de projecten die Jos hier deed, zoals de lunchconcerten en de zomerserie ”Geen dag zonder Bach”, voortzetten. Dat zijn prachtige formules.Laatst sprak ik iemand hier uit de Jordaan. Ik vroeg: Hoe kijk jij nu naar Westerkerk? Hij vertelde dat voor de autochtone bevolking de Wester een symbool is. Ze willen de kerk zien en horen. De vraag is hoe je ze hier binnen krijgt. Daar wil ik graag over nadenken.”

---

Organist Evan Bogerd

Evan Bogerd (1993) groeit op in Leerdam. Orgelles krijgt hij aan de muziekschool en van Jos Moeke en Herman van Vliet. De laatste bereidt hem voor op de studie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Tussen 2012 en 2016 doet Evan daar zijn bachelor bij Jos van der Kooy. Momenteel studeert hij er nog voor zijn master. Bogerd bracht in 2016 zijn debuut-cd uit, opgenomen in de Bavo in Haarlem. Zijn tweede cd, vanuit Hasselt, verscheen dit jaar. Als kerkorganist speelt Bogerd sinds januari 2017 in de Stephanuskerk in Hasselt. Ook is hij verbonden aan het Holthuisorgel in de Ichthuskerk in Hasselt. Sinds januari 2018 is Bogerd voor 0,5 fte werkzaam als kerkmusicus in de protestantse Waterstaatskerk in Hengelo. Per 1 januari 2020 gaat hij aan de slag als cantor-organist van de Westerkerk in Amsterdam, waar hij Jos van der Kooy opvolgt. Bogerd woont in Hasselt. Hij is getrouwd met Jannieke. Samen hebben ze twee kinderen.

De nieuwe muzikale missionaris van de Amsterdamse Westerkerk

Muziek

RD.nl in uw mailbox?