Het aantal grenscontroles neemt ook in Nederland toe

Een groengeverfde stalen brug boven de snelweg A1 bij De Lutte markeert de grens tussen Nederland en Duitsland. Auto’s stuiven aanhoudend Nederland in én weer uit. Ogenschijnlijk zonder enige vorm van controle. Maar schijn bedriegt. Camera’s boven de weg bekijken alle kentekens van passanten. Zo wordt bijgehouden uit welk land het vervoermiddel komt, wanneer het de grens passeerde en wat voor type voertuig het betreft.

Honderd meter verderop, vlak na het bord ”Welkom in Nederland”, staat onder een te klein afdakje een rij motoragenten van de Koninklijke Marechaussee paraat. De mannen turen intensief naar het verkeer, dat via een bewust geplande wegafzetting van Rijkswaterstaat met gematigde snelheid over één baan moet rijden. Plotseling geeft een van hen vol gas om voor een auto te gaan rijden. In rode ledverlichting verschijnt achterop zijn motor het woord ”volgen”.

Een mtv, zo noemt de Koninklijke Marechaussee afgekort de grenscontrole die vandaag gehouden wordt: ”mobiel toezicht veiligheid”. Toezicht houden op grensverkeer van personen en het bestrijden van grensoverschrijdende criminaliteit behoort tot de hoofdtaken van deze politieorganisatie met militaire status.

Reisdocumenten

Twee kilometer voorbij de speurende motorrijders bij de grens is de eerste afslag naar De Lutte. Daar staat op de vluchtstrook een trailer van de marechaussee. Hier komen informatiestromen van de politie, marechaussee en Immigratie- en Naturalisatiedienst samen, vertelt adjudant Edwin Poelakker terwijl hij naar een laptop wijst. De vluchtstrook is de locatie waar de motorrijders voertuigen naartoe brengen om de identiteit, nationaliteit en verblijfsstatus van de inzittenden te controleren. „We kunnen in ons systeem gelijk zien of iemand gezocht wordt, of diegene in Nederland mag verblijven en of er nog boetes openstaan. Ook kunnen we reisdocumenten scannen op echtheidskenmerken.” Poelakker pakt een Turks paspoort dat juist ter verificatie binnengebracht is. „Kijk, het papier mag niet oplichten onder de uv-lamp. Gebeurt dat wel, dan weet je dat het document vervalst is.”

Wie voor een controle van zijn gegevens in aanmerking komt, wordt nooit ”zomaar” uit de verkeersstroom gevist. „Het toezicht begint met een actuele briefing, zodat we weten waar we extra op moeten letten”, vertelt Poelakker. „Daar wordt informatie gedeeld over vreemdelingenstromen en mensensmokkel. Ook horen we over personen die gezocht worden en of ze vuurwapengevaarlijk zijn.” Actuele informatie kan gebruikt worden om het camerasysteem van de marechaussee bij de grens te voeden. „Denk aan het signaleren van vrachtwagens waar ooit verstekelingen in zijn aangetroffen. We kunnen de gegevens van zo’n voertuig in het camerasysteem invoeren, zodat we automatisch een signaal krijgen als die de grens passeert. Vervolgens kunnen we de vrachtwagen aan de kant zetten voor een eventuele nieuwe controle.” Naast de camera’s is er de visuele verkeersinspectie door de motorrijders. Een van hen is opperwachtmeester Mhemet, die evenals andere collega’s vanwege zijn beroep niet met zijn achternaam in de krant wil. Hij is net even gestopt. Hoe weet hij wie hij moet uitkiezen voor controle?

„Je weet op een gegeven moment wie je moet hebben. Je kijkt naar alles wat afwijkt: een bestelbusje zonder reclame, iemand die direct wegkijkt als hij je ziet, het rijgedrag… het speelt allemaal mee.” Adjudant Marcel Steers, die net klaar is met het checken van papieren, vult aan: „Je hebt bepaalde doelgroepen, niet-originele Nederlanders die we vaak moeten aanspreken. Dat is lastig. We krijgen algauw het verwijt dat we ”alleen maar buitenlanders” pakken en worden uitgemaakt voor racist. Maar de afkomst van een persoon is nooit de enige reden waarom we iemand eruit halen. We hebben onze voorinformatie en kijken goed. Een jonge meid met drie mannen in de auto levert een onderbuikgevoel op: wil zij wel in dat gezelschap verkeren? Als we zoiets zien, nemen we zo’n auto mee voor controle.” Poelakker: „Er zijn ook mensen die reizen met valse papieren en daarbij erg goed op de pasfoto lijken. Dat zijn de lookalikes. Laatst ontdekten we zo’n persoon en bleek dat diegene gezocht werd voor een dubbele moord.” In het toezicht werkt de marechaussee nauw samen met de Duitse politie. Brigadier R. maakt deel uit van een Duits-Nederlands politieteam: „We mogen tot 30 kilometer elkaars land inrijden en in actie komen. Duitse en Nederlandse politiemensen moeten dan wel samen in één auto rijden. Het werkt uitstekend. Vorig jaar hebben we een auto uit Scandinavië aan de kant kunnen zetten in Duitsland. In de wagen zat 24 kilo hasj in het portier verstopt.”

Kloppend hart

Wachtmeester Sven Oosterveen rolt aan de zijkant van de vluchtstrook kabels uit. Op de controlestrook is een Poolse vrachtwagen neergezet. Oosterveen moet vaststellen of er mensen worden gesmokkeld met de vrachtwagen. De wagen hoeft daarvoor niet uitgeladen te worden. „Ik plaats vier sensoren op het chassis, die zijn gekoppeld aan die computer.” Hij wijst naar een laptop op een koffer in de berm. „Daarmee kunnen we elke beweging in het voertuig registreren.” Stilzitten heeft geen zin, want zelfs een kloppend hart wordt gezien. „We noemen deze bewegingsmelder dan ook de Heartbeat”, legt Oosterveen uit. De Poolse vrachtwagen is uit het verkeer gehaald omdat deze ooit bij een mensensmokkelactie betrokken was. De chauffeur komt uit Litouwen. Hij rookt een sigaret terwijl hij alles gelaten gadeslaat. De meting pakt positief uit voor hem, waarna deze schouderophalend weer in de cabine klimt.

Ongeduldig

Even verderop staat een auto met een Roemeens kenteken met twee inzittenden. De bestuurder is ongeduldig. „Waarom controleren ze de Nederlanders niet”, moppert hij. „Gaat alles goed met u, mevrouw”, informeert een marechausseemedewerker als hij even later de identiteitspapieren teruggeeft. De Roemeense spreekt nauwelijks Nederlands, knikt en glimlacht lijdzaam. De medewerker vraagt het nog een keer met klem: „Gaat alles goed met u?” Ze glimlacht en slaat de ogen neer. De auto mag doorrijden. Poelakker: „Over deze bestuurder staat in ons systeem gemeld dat hij in verband gebracht wordt met mishandeling. Maar deze vrouw durft uit angst waarschijnlijk niets te zeggen. We maken er een notitie van voor de politie, zodat duidelijk is dat hij op dit moment het land kwam binnenrijden met deze vrouw. Je weet nooit waar dat later goed voor is. Wij zijn voor het ontdekken van mensensmokkel, de politie voor de aanpak van mensenhandel. Vaak komen zulke vrouwen in de prostitutie terecht.” Signalen voor mensenhandel zijn voor Poelakker als een vrouw bijvoorbeeld wel een tas kleding en toiletartikelen bij zich heeft en de bestuurder niet. „Je ziet vaak ook een leeftijdsverschil tussen inzittenden. En soms beschikt de chauffeur over paspoorten van alle passagiers. Dat is ook een indicator voor nader onderzoek.”

Mensensmokkelaar

„Albanezen, Irakezen, Afghanen, we zien ze allemaal passeren. De echte mensensmokkelaar raakt steeds verder uit beeld”, weet Poelakker. „Vluchtelingen zijn bang om erover te praten. Hun is ingeprent dat alles wat ze tegen de politie zeggen tegen hen kan worden gebruikt. Intussen weten ze allemaal precies dat ze naar de centrale opvang in Ter Apel moeten. Vraag een willekeurig iemand in Den Haag waar Ter Apel ligt en die weet het niet hoor.” Sven Oosterveen snapt er intussen niets van. Zijn apparatuur slaat alarm bij een Roemeense vrachtwagen. Maar hoe de marechaussee ook zoekt: er zijn geen verborgen mensen te vinden. Zelfs de tankdop gaat eraf: „Soms zitten ze in een van de brandstoftanks verborgen.” Poelakker oppert: „Misschien is er een rat aan boord die beweging geeft.” Hij vraagt aan de chauffeur: „Are there animals inside?” Deze schudt zijn hoofd. „No.” De oplegger is verder vrijwel leeg. Poelakker en Oosterveen checken en dubbelchecken, maar laten de chauffeur uiteindelijk vertrekken. „Dit is mij nog niet eerder gebeurd met dit systeem”, aldus Oosterveen. „Het blijft uiteindelijk een hulpmiddel.”

----

Zestig procent meer controles

De Nederlandse grensovergangen worden sinds 1985 niet meer permanent bewaakt. Het is het gevolg van een destijds in het Luxemburgse Schengen gesloten akkoord dat vrij verkeer van personen tussen 26 deelnemende Europese landen mogelijk maakt.

Met tussentijdse, mobiele controles houdt Nederland de grens wel in de gaten. Sinds september 2015 is dat toezicht alleen maar toegenomen, omdat het ministerie van Veiligheid en Justitie een toename van migratiestromen en mensensmokkel signaleerde.

Het verscherpte toezicht door de Koninklijke Marechaussee leidde in de periode van januari tot en met juni vorig jaar tot 60 procent extra persoonscontroles, vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Van de 143.740 gecontroleerde personen bleken er 1120 vreemdelingen onrechtmatig in Nederland te verblijven. Een jaar eerder pakte de dienst er 420 op.

Het aantal grenscontroles neemt ook in Nederland toe

Mens & samenleving

RD.nl in uw mailbox?