Negenhonderd vogeltekeningen in vijftien maanden

Aan de andere kant had Van der Kolk telkens zin om nieuwe vogels te tekenen: „Yes, deze week de meeuwen, of deze week de valken. Het is een soort verzamelwoede om van iedere vogelsoort een tekening te hebben.”

Eén illustratie vergde doorgaans twee uur. Per soort vervaardigde Van der Kolk er meestal drie of vier. „Ik snap wel waarom het tachtig jaar geduurd heeft voordat er weer een vogelgids geheel van eigen bodem verschijnt. Na ”Zien is kennen!” met het welbekende drukknopje en die prachtige platen van Rein Stuurman, heeft niemand het meer aangedurfd. Met sommige tekeningen bleef ik bezig, maar ik moest er een keer een punt achter zetten, anders kwam het karwei nooit klaar. Er zijn altijd tekeningen waarvan ik denk: Hè, met een andere stand is die veel leuker. Of: Deze kan beter. Dat heb je als een perfectionist bent.”

Circa 300 tekeningen had de Bennekommer al liggen. Die had hij gemaakt voor het blad Vogels en de internetvogelgids van Vogelbescherming, waarvan hij de huistekenaar is. „Maar ook daarvan heb ik er een aantal opnieuw getekend.”

De gids is een geheel herziene herdruk van ”Zakgids Vogels van Nederland” van KNNV Uitgeverij. „Daarin stonden tekeningen van verschillende Deense illustratoren. Dat zag je terug. Zo was de kwartelkoning in een Scandinavisch landschap afgebeeld, net als de morinelplevier. Van de waterspreeuw was de noordelijke ondersoort getekend, niet de variant met rode buik die in België broedt. De nieuwe gids is helemaal toegespitst op de situatie hier. Je ziet de vogels zoals je ze ook kunt aantreffen.”

Van de bijna 350 soorten die hij tekende, heeft de Bennekomse kunstenaar er naar schatting –„Ik ben niet iemand die lijsten bijhoudt”– met eigen ogen tegen de 300 gezien. Met behulp van foto’s en gegevens uit waarnemingen streefde hij ernaar de vogels te tekenen in hun kenmerkende houding. „In de gidsen van vroeger staan alle vogels vaak plat van de zijkant gezien systematisch naast elkaar. Wellicht aardig om goed te kunnen vergelijken, maar ze leven niet echt.

In deze tijd met veel goede vogelfotografie beeld ik ze liever af zoals ze te zien zijn: rond, zacht, met een verenpak, in verschillende houdingen. Vogelaars hebben een speciale term voor het typisch eigene van een soort: jizz. Je kunt de jizz van een vink pakken als-ie een wat puntig kopje heeft, z’n kuifje een beetje op. Het karakter zit er dan in. Ik was daar wel op gespitst.”

Van der Kolk werkt met fluid acryl, sneldrogende en transparante verf. Hij maakt veel vogelschilderijen, die ook internationaal de aandacht trekken. „Mijn schilderijen zijn veel bewerkelijker omdat de vogels dan deel uitmaken van de omgeving. Je hebt te maken met compositie en interactie van de vogel met de achtergrond. De illustraties voor de gids zijn vogels zonder achtergrond.”

Het gaat om de herkenning. „De specifieke kenmerken laat ik goed uitkomen. De goudvink zette ik bijvoorbeeld zo neer dat je z’n witte stuit iets ziet. Op een schilderij laat ik dat gerust weg, dan speelt het kunstzinnige een rol.”

Met zijn tekeningen en schilderijen wil Van der Kolk (44) bijdragen aan natuurbescherming. „Mijn doel is dat mensen meer vogels gaan kijken. Die vinden ze vaak leuk, maar ze hebben helemaal niet door dat het ronduit slecht gaat met een heleboel soorten, zoals de meeste weide- en akkervogels. Als je een vogelsoort niet herkent, valt het je ook niet op dat-ie op een bepaalde plek in aantal afneemt of zelfs verdwenen is.

Met het gezin fietsen we nogal eens door het Binnenveld bij Bennekom. De grutto doet het daar dit voorjaar goed, er zitten ook veel kievieten. De uitbundige zang van de veldleeuwerik, hoog in de lucht, in de literatuur eindeloos bejubeld, is er echter niet meer. Mijn kinderen groeien op zonder dat ze er de veldleeuwerik horen.”

Als leraar biologie aan het Ichthus College in Veenendaal probeert Van der Kolk zijn leerlingen ook interesse voor vogels bij te brengen. „Jongeren schijnen zo’n duizend logo’s te kunnen herkennen, van McDonald’s tot kledingmerken. Als ik in de klas een paar vogels laat zien, gewone soorten die in je tuin voorkomen, wordt het roodborstje meestal wel herkend, koolmees en pimpelmees zijn al moeilijker. Dat is toch wat. De interesse voor vogels is er op jonge leeftijd meestal wel. Als kinderen vogels gaan herkennen, krijgen ze ook liefde en verantwoordelijkheid voor de natuur om hen heen, voor de vogels en planten waarop we met z’n allen zuinig moeten zijn.”

>>elwinvanderkolk.nl

Gids voor de beginnende vogelaar

De ”Zakgids Vogels van Nederland en België” (320 blz.; € 15,95) richt zich vooral op de beginnende vogelaar. De gids bevat compacte en overzichtelijke informatie over de belangrijkste uiterlijke kenmerken, gedrag, zang en habitat, verenkleedvariaties en trefkans per maand. De QR-codes in het boek geven toegang tot de internet-vogelgids van Vogelbescherming, die nadere informatie biedt: herkenningstips, foto’s, filmpjes, geluiden, maar ook gegevens over gedrag en bescherming.

Negenhonderd vogeltekeningen in vijftien maanden

Groen & duurzaamheid

RD.nl in uw mailbox?