Eerste Crossbill Guide over een Nederlands natuurgebied gaat over de Veluwe

Een ijsvogel laat zich op deze winterse maandagmiddag niet zien in het Renkums Beekdal. Volgens de app op de mobiele telefoon van bioloog Dirk Hilbers is de kleurrijke fladderaar echter het hele jaar door aanwezig rondom de kabbelende waterstroom in het gebied.

Een blauwe reiger vertoont zich wel, een vlaamse gaai en een buizerd ook. Koolmezen vliegen er ook rond, evenals vinken. „Hier staan beuken”, verklaart Hilbers. „Het was een goed mastjaar en vinken zijn gek op beukennootjes. Daarboven in die boom zie ik een keep, de vink van Scandinavië, die in de winter deze kant op komt en eveneens graag beukennootjes lust.”

Hilbers’ app toont het verschil tussen een vink en een keep. „Dezelfde vorm, maar andere kleuren. Zoals je ziet, heeft de keep een oranje borst en een witte stuit.”

De app is onderdeel van een nieuwe natuurgids over de Veluwe die in april verschijnt, een uitgave van de Crossbill Guides Foundation, waarvan Hilbers oprichter en directeur is. Doel van de organisatie, die geen winstoogmerk heeft, is het vergroten van de betrokkenheid bij natuur en natuurbescherming. De Crossbillgids is geschreven in samenspraak met lokale beheerders.

Kruisbek

Hilbers: „Crossbill is de Engelse naam van de kruisbek. Die vogel eet voornamelijk zaden van naaldbomen en heeft een opvallende snavel. De bovenste en de onderste snavelhelft kruisen elkaar. Precisiegereedschap dus om zaden uit dennen- en sparappels te peuteren. Als je dat weet, snap je die snavel beter. In onze gidsen willen we vooral aangeven wat een gebied bijzonder maakt, zoals bepaalde dieren- of plantensoorten. Wie de context kent, gaat een natuurlijke omgeving beter waarderen, is onze filosofie.”

De gidsen, waarvan inmiddels 40.000 exemplaren zijn verkocht, informeren over de landschapsgeschiedenis, geologie en ecosystemen en over flora en fauna en bieden gedetailleerde routes. De eerste Crossbill kwam in 2005 uit. Die beschreef de uitgestrekte Biebrza-moerassen en de oerbossen van Białowieża in Noordoost-Polen, met hun wolven en wisenten, edelherten, wilde zwijnen en elanden en bijzondere libellen en vlinders. „Voor biologen is het bekend terrein”, zegt Hilbers. „Ik verbaasde mij erover dat er over dit pronkstuk van de Europese natuur geen gids te vinden was. Op een Duits boekje na, met wat achtergrondinformatie, maar zonder routes. Wat dat aangaat, ben ik jaloers op de kunstwereld. Wil je je verdiepen in bijvoorbeeld het impressionisme, dan hoef je maar een boek open te slaan en je wordt bijgepraat over het hoe en waarom van deze stroming en haar belangrijkste vertegenwoordigers.”

Verlanglijstje

Gidsen volgden over onder andere de Canarische Eilanden, de Cevennen en de Loirevallei in Frankrijk, de Rodopen in Bulgarije, Extremadura en Andalusië in Spanje, Fins Lapland, nationaal park Hortobágy in Hongarije, IJsland, Lesbos (Griekenland) en de Spaanse Pyreneeën. De Alpen, de Camargue en de Provence in Frankrijk, de Donaudelta in Roemenië en het Noorse bergland staan in elk geval nog op Hilbers’ verlanglijstje.

Over de Veluwe zijn veel boeken verschenen, zegt de bioloog-uitgever, maar geen enkele natuurreisgids voor het hele gebied die achtergrondinformatie combineert met routes. „Heel innovatief is ons concept niet, maar zo’n gids ontbreekt gewoon nog”, aldus Hilbers.

Zijn de andere Crossbillgidsen vooral gericht op de echte natuurtoerist, de Veluwegids is voor een breder publiek gemaakt. „Zo geven we tips waar je het beste met kinderen de natuur kunt beleven. Er staan toptienlijstjes in van plaatsen waar de mooiste herfstkleuren zijn te zien, de oudste bossen en de meest monumentale bomen, waar en hoe je het beste wild kunt spotten, de mooiste beekdalen en locaties met zeldzame flora en fauna.”

De 22 wandel- en fietsroutes bestrijken alle landschapstypen van de Veluwe, van de stuifzanden en de heide tot het polderlandschap van Arkemheen, het coulissenlandschap van de Gelderse Vallei, de uiterwaarden aan de Nederrijn en de beken en sprengen van de Oost-Veluwe.

Niet alles staat in gids en app, hier en daar is een zeldzame grote wolfsklauw of orchidee ongenoemd gebleven. „Om ze te beschermen. Maar dat is echt bij uitzondering. In het algemeen vinden we dat niet de voetstappen van de toerist de natuur bedreigen. Verzuring of onjuist beheer vormen veel eerder oorzaken. Je creëert juist steun voor natuurbescherming als je mensen ook laat zien hoe mooi en bijzonder het ergens is.”

>>crossbillguides.nl

App

De Veluwegids is de eerste Crossbillgids met een gratis te downloaden app voor de mobiele telefoon. Initiatiefnemer bioloog Dirk Hilbers: „Van tevoren kan de gebruiker kiezen over welke onderwerpen hij onderweg op diverse punten op de route berichten wil lezen. Ook landschap, geschiedenis en geologie zijn te selecteren als interessegebied. De informatie is bovendien toegesneden op het seizoen.”

De app geeft ook tips voor het ontdekken van planten en dieren. Waar moet je kijken, op welke tijd van de dag? Zo heeft de gebruiker veel meer kans om bijzondere flora en fauna te vinden. Verder bevat de app een veldgids waarin alle genoemde planten en dieren omschreven worden, inclusief foto’s. Bij de toelichting op de vogels zijn geluiden opgenomen. Hilbers: „Bij het ontwikkelen van de app zeiden we: Het moet bijna zo zijn alsof je met een boswachter op stap bent.”

Eerste Crossbill Guide over een Nederlands natuurgebied gaat over de Veluwe

Groen & duurzaamheid

RD.nl in uw mailbox?