Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland koestert identiteit

De centrale hal van Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland ademt de sfeer van een kerkzaaltje voor het houden van recepties. Witte tafeltjes, een bescheiden koffiecorner, naast de balie van de receptioniste een Bijbeltekst in de Statenvertaling. „En nu, wat verwacht ik, o Heere? Mijn hoop, die is op U.” De tekst werd aan het ziekenhuis geschonken door een groep leerling-verpleegkundigen bij het behalen van hun diploma.

De gemoedelijkheid en duidelijke identiteit, gecombineerd met de medische en verpleegkundige kwaliteit, vormen volgens Koos Moerland (53) de kracht van het regionale ziekenhuis. Bewoners van de eilanden Tholen en Schouwen-Duiveland kiezen volgens de voorzitter van de raad van bestuur voor Van Weel-Bethesda vanwege de identiteit. Voor de bevolking van Goeree-Overflakkee is de keus voor het ziekenhuis op hun eigen eiland vanzelfsprekend. „Overigens komt inmiddels meer dan de helft van onze patiënten van het grotendeels seculiere eiland Voorne-Putten. Dat laat zien dat we met onze identiteit openstaan voor alle inwoners van ons verzorgingsgebied. En dat onze cultuur en bejegening van patiënten de bevolking in de volle breedte aanspreken.”

Doelstelling van het kleine ziekenhuis is het bieden van basale specialistische zorg. „Voor complexe behandelingen en operaties verwijzen we meestal naar het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam. De voor- en nabehandeling doen we dan hier. We willen voor onze patiënten de regie over de zorg houden. Als ze hier de noodzakelijke behandeling niet kunnen krijgen, zorgen we ervoor dat ze op de goede plek komen.”

Groot goed

Van de circa honderd specialisten is slechts een kleine minderheid praktiserend christen. Moerland, zelf lid van de hervormde gemeente te Sommelsdijk, schat dat het er pakweg tien zijn. „Die verhouding is volgens mij altijd zo geweest.”

Van alle personeelsleden, inclusief de artsen, wordt verwacht dat ze de grondslag met de daaruit voortkomende afspraken respecteren. Dat is in de praktijk ook altijd het geval geweest, is de ervaring van Moerland. „Mensen kennen de achtergrond en cultuur van dit ziekenhuis. De dokters die hier komen werken, doen dat in eerste instantie omdat ze breed bezig willen zijn, als generalistisch specialist. Een tweede reden is de kleinschaligheid. De lijnen zijn hier kort. Dat merk je al bij de balie. Als bezoekers naar mij vragen, is de kans groot dat de receptioniste zegt: „Ik zal Koos even bellen.” Op die sfeer krijg ik uitsluitend positieve feedback.”

Dat geldt ook voor de Bijbeltekst in de hal. „In al die jaren heeft niemand tegen me gezegd: „Wat is dat voor flauwekul.” Het hoort bij dit ziekenhuis.” Illustratief is voor de bestuurder dat de eilanders over „ons ziekenhuis” spreken, ook het niet-kerkelijk deel van Goeree-Overflakkee. „Dat vinden we een groot goed.”

Geen papieren kwestie

Bij het aannemen van artsen, verpleegkundigen en paramedisch personeel staat kwaliteit bovenaan. „Zeker in perioden van schaarste telt in de eerste plaats de vakbekwaamheid, en niet de afkomst van een medisch specialist. We hebben hier bijvoorbeeld een uitstekende islamitische radioloog uit Irak gehad. Is het aanbod ruimer, dan neem je bij voorkeur iemand die innerlijk achter onze identiteit staat, maar dat moet dan ook vakmatig de beste zijn. De kandidaten weten dat ze solliciteren bij een ziekenhuis met een protestants-christelijke identiteit, waar abortus provocatus en euthanasie worden afgewezen. In de vijftien jaar die ik nu bestuurder ben, heb ik daar nog geen discussie over gehad. Ook niet met mijn medebestuurder die verantwoordelijk is voor de medische zaken, zelf geen praktiserend christen.”

Een sterk punt van het ziekenhuis is voor Moerland dat de identiteit is geïntegreerd in de hele organisatie. „Dr. Mart-Jan Paul heeft daar in zijn periode als predikant van Dirksland het theoretisch kader voor aangegeven. Onze geestelijk verzorger Bram Dubbeld heeft het vervolgens ingevuld en geïmplementeerd. De christelijke overtuiging is geen papieren kwestie, maar krijgt concreet handen en voeten.”

Saamhorigheid

Belangrijk is voor de hervormd-gereformeerde bestuurder van het ziekenhuis in Dirksland dat de identiteit ook in de toekomst door de hele gemeenschap wordt gedragen. Daarom is hij wars van de suggestie dat de christenen in het huis de zaak dragen. „Dat doen we met elkaar.”

Hij verwacht niet dat Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis de komende 25 jaar ingrijpend van kleur zal verschieten. Evenmin dat de overheid zijn ziekenhuis zal dwingen om het standpunt ten aanzien van abortus en euthanasie los te laten. „We krijgen alle ruimte om de dingen te doen zoals we ze doen. Er is geen reden om aan te nemen dat dit op korte termijn verandert. Voorwaarde voor zo’n ziekenhuis is draagvlak onder de bevolking. Tot nu toe houdt ook het niet-kerkelijk deel het klimaat graag zoals het is. Kenmerkend voor de eilandcultuur is het besef van saamhorigheid en de bereidheid om rekening te houden met elkaar. De mensen zoeken hier liever naar wat bindt dan naar wat scheidt. Zolang dat zo blijft, voorzie ik geen problemen.”

Dit is het eerste deel van een tweeluik over de laatste protestants-christelijke ziekenhuizen in Nederland. Volgende week zaterdag deel 2.

----De erfenis van Paulina Maria van Weel

In 1928 werd bekend dat Paulina Maria van Weel 1 miljoen gulden had nagelaten aan Dirksland. De helft bestemde ze voor de burgerlijke gemeente, de andere helft voor de kerkelijke gemeente. De erflaatster oormerkte een bedrag van 150.000 gulden voor de aankoop van bouwgrond voor een ziekenhuis. Besloten werd zowel een algemeen als een diaconaal ziekenhuis te stichten. Op 27 juli 1932 werd de eerste steen gelegd van het Van Weel Ziekenhuis, 50 meter verderop de eerste steen van het Hervormd Ziekenhuis Bethesda. In maart 1934 openden beide ziekenhuizen de deuren. In het bestuur van Bethesda waren alle dertien hervormde diaconieën van Goeree-Overflakkee vertegenwoordigd. De burgemeester van Dirksland werd voorzitter van het bestuur van Van Weel.

Van meet af aan werkten beide ziekenhuizen nauw samen. Het kwam tot een officiële fusie op 27 december 1965. De stichtingsraad, na verloop van tijd omgevormd tot identiteitsraad, telt dertien vertegenwoordigers van de hervormde gemeenten (PKN) op Goeree-Overflakkee, vijf extra vertegenwoordigers van de hervormde gemeente Dirksland en vijf vertegenwoordigers van de burgerlijke gemeente Goeree-Overflakkee. Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis telt 180 bedden, heeft buitenpoli’s in Hellevoetsluis en Brielle en participeert in het Spijkenisse Medisch Centrum.

----Hoeders van de identiteit

Grondslag en richtsnoer voor het handelen is bij Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis nog altijd de Bijbel, „opgevat volgens de 16e eeuwse Reformatie en het toen geformuleerde belijden.” Sinds acht jaar geeft Peter Dijkgraaf (60) leiding aan de identiteitsraad, die een adviserende functie heeft. Essentieel is voor de hervormde inwoner van Dirksland, in het dagelijks leven zelfstandig consultant voor de petrochemie, dat er concreet invulling wordt gegeven aan de vier geformuleerde kernwaarden: deskundigheid, gastvrijheid, compassie en vertrouwen. „Bewust is gekozen voor brede begrippen, maar wij proberen die in te vullen vanuit onze christelijke identiteit.”

Het mogelijke vertrek van de vertegenwoordigers van de burgerlijke gemeente uit de identiteitsraad vindt Dijkgraaf een verarming. „Ik heb het altijd als zeer positief ervaren om ook met mensen van niet-christelijke partijen zoals PvdA en VVD aan tafel te zitten. Die houden je scherp. Ze dwingen de christenen in het gezelschap om goed na te denken over de invulling van de identiteit. Met enkel gelijkgestemden ontstaat gemakkelijk zelfgenoegzaamheid.”

Om te voorkomen dat de identiteitsraad zich bezighoudt met theoretische beschouwingen die weinig raakvlakken met de praktijk hebben, komt in elke vergadering een realistische casus aan de orde. Die wordt aangedragen door de geestelijk verzorger. „Een islamitische invalkracht die een hoofddoekje wil dragen, het niet-reanimatiebeleid, palliatieve sedatie, de vraag of in het stiltecentrum ook een Koran moet worden neergelegd; dat soort onderwerpen. De aanwezige kerkelijke vertegenwoordigers kunnen de verworven inzichten delen met hun achterban.”

De uitdaging is voor Dijkgraaf om ook in het veranderende tijdsgewricht gestalte te blijven geven aan de identiteit. „Omdat steeds minder patiënten christen zijn, kan dat minder expliciet dan vroeger. Toen werd ’s morgens door verpleegkundigen op zaal uit de Bijbel gelezen. We doen het nu meer indirect. Dat is niet per definitie minder concreet. In de wachtkamers lag in het verleden allerlei lectuur. Nu is het een geselecteerd aanbod. Niet heel eng, maar we willen geen bladen die strijdig zijn met onze identiteit.”

Op initiatief van de identiteitsraad organiseerde Van Weel-Bethesda voor vertegenwoordigers van alle kerkelijke gemeenten op het eiland een minisymposium over christelijke zorg in een veranderende wereld. Een tweede symposium, bestemd voor verpleegkundigen en verzorgenden, zal de consequenties van de veranderende context voor hun werk belichten. Het derde symposium is bestemd voor predikanten en geestelijk verzorgers. „We gaan op dit eiland van een vanzelfsprekend christelijke cultuur naar een multireligieuze cultuur. Dat vraagt om een herijking van onze visie. Niet om daarmee tot een aanpassing van onze uitgangspunten te komen, maar juist voor de borging ervan in de toekomst.”

----Bidden aan het bed

Toen ze in 1990 in Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis de inserviceopleiding tot verpleegkundige ging volgen, waren vrijwel alle groepsgenoten van Jolanda Mackloet (45) behoudend christen. „Meisjes van de Veluwe en andere behoudende streken kwamen bewust naar ons ziekenhuis vanwege de identiteit.”

De inwoonster van Sommelsdijk, lid van de hervormde gemeente ter plaatse, klom binnen het ziekenhuis op tot hoofd van de afdelingen chirurgie-oncologie en orthopedie-traumatologie. Het personeelsbestand zag ze in de loop der jaren geleidelijk van kleur veranderen, door de instroom van verpleegkundigen van elders en de secularisatie op het eiland. „Ik denk dat de verhouding tussen christen en niet-christen op de verpleegafdelingen nu fiftyfity is.”

Ze ervaart dat niet als een verlies. „Het personeelsbestand moet een afspiegeling van het patiëntenbestand zijn. Ook dat wordt minder christelijk. Bovendien bevragen niet-christelijke collega’s mij soms op mijn opvattingen. Niet op een vervelende manier, maar wel kritisch. Dat is gezond. Discussie scherpt mensen in hun standpunten.”

Van een tweedeling tussen christelijk en onchristelijk is volgens de hoofdverpleegkundige geen sprake. „Samen proberen we aandacht te hebben voor onze patiënten in hun totale mens-zijn. Indirect zal onze identiteit daar zeker mee te maken hebben. Je hoort mij niet zeggen dat een christelijke verpleegkundige beter is, absoluut niet, maar compassie is in dit werk van wezenlijk belang. Tijdens de teamvergaderingen spreken we geregeld over onze kernwaarden en de invulling daarvan. Dat is denk ik het onderscheidende van ons ziekenhuis.”

Vooral op de afdeling oncologie ontstaan meer dan eens existentiële gesprekken. Als een patiënt aan een verpleegkundige vraagt of die met hem of haar wil bidden, levert dat in Dirksland zelden verwarring op. „Daarin zijn we inderdaad vrij uniek.”

Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland koestert identiteit

Gezondheid

RD.nl in uw mailbox?