Eén telegram betekende oorlog

De Eerste Wereldoorlog was al in 1914 begonnen. De Amerikaanse regering nam officieel vanaf het begin van de vijandelijkheden strikte neutraliteit in acht. Officieus stuurde Washington grote hoeveelheden voorraden en geld naar de geallieerden. President Wilson deed ook diverse pogingen om via diplomatie een einde aan het conflict te maken.

Intussen provoceerde Duitsland de Amerikanen diverse keren. Zo bracht een Duitse onderzeeër op 7 mei 1915 het Britse schip Lusitiana tot zinken. Aan boord waren 128 Amerikanen. Wilson liet zich echter niet uitdagen en verklaarde dat „Amerika te trots is om te vechten.” Wel eiste hij een onmiddellijk eind aan de Duitse aanvallen op passagiersschepen. Berlijn ging daarmee akkoord.

Wilson had bij zijn weigering bij de oorlog betrokken te raken de publieke opinie in eigen land mee. Tot begin 1917 was een forse meerderheid van de Amerikanen van mening dat de Verenigde Staten zich buiten het conflict moesten houden. De Ierse gemeenschap was fel tegen steun aan Groot-Brittannië, vooral na de Paasopstand van 1916. Ierse republikeinse milities kwamen in het voorjaar van dat jaar in opstand tegen het Britse bewind.

Ook meldden zich duizenden Amerikanen van Duitse en Scandinavische afkomst aan om dienst in het Duitse leger te nemen.

Forse opbouw

Ondanks de verdeeldheid in de Amerikaanse maatschappij bereidden de Verenigde Staten zich wel op oorlog voor. Vooral in steden aan de oostkust werd aangedrongen op een forse opbouw van de Amerikaanse militaire slagkracht. De zogenaamde Preparedness-beweging, aangevoerd door onder anderen oud-president Theodore Roosevelt, wees keer op keer op de zwakte van de Amerikaanse strijdkrachten.

Het Duitse leger telde maar liefst twintig keer zo veel manschappen als het Amerikaanse. En de marine van de Verenigde Staten kon niet eens in de buurt komen bij de omvang van de Britse vloot. Een vastomlijnd plan om de Amerikaanse strijdkrachten aanzienlijk te versterken werd pas in mei 1916 door het Congres goedgekeurd. En minder dan een jaar later was Amerika officieel bij de Eerste Wereldoorlog betrokken.

In januari 1917 had Duitsland besloten de totale onderzeebootoorlog in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan te hervatten. De Duitse marinetop overtuigde het opperbevel en keizer Wilhelm van de noodzak van deze stap. Alleen op die manier zouden de Britten binnen vijf maanden kunnen worden verslagen, was de redenering.

De maatregel vormde een ernstige schending van de afspraak met de Amerikanen om geen passagiersschepen meer aan te vallen. Het Duitse besluit vormde dan ook een belangrijke oorzaak voor president Wilson om de Amerikaanse neutraliteit te heroverwegen.

Maar de directe aanleiding om Duitsland de oorlog te verklaren was een telegram dat de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Arthur Zimmermann, naar de Duitse ambassade in Mexico-stad stuurde. In het ”Zimmermann Telegram” beloofde Berlijn dat Duitsland Mexico zou helpen om grondgebied (onder andere de staat Texas) te heroveren dat het na de oorlog met de Verenigde Staten (1846-1848) aan Amerika had moeten afstaan.

Code gekraakt

De Britse geheime dienst onderschepte het telegram al op 19 januari 1917. De Britten deelden het nieuws aanvankelijk niet met de Amerikanen omdat ze bang waren dat Duitsland erachter zou komen dat zij de Duitse code hadden gekraakt.

Toen Duitsland echter in februari de onderzeebootoorlog in volle hevigheid hervatte, besloot Londen het telegram naar Washington door te sluizen. In de hoop dat de inhoud aanleiding zou geven tot een omslag in de Amerikaanse politieke en maatschappelijke opinie over deelname aan de oorlog.

Ondanks het vérstrekkende nieuws, wachtte Wilson tot 20 maart om zijn kabinet over het onderschepte Duitse telegram te informeren. Daarna ging het snel. Op 4 april stemde de Senaat in met een oorlogsverklaring aan Duitsland. Twee dagen later volgde het Huis van Afgevaardigden.

De VS stuurden tientallen oorlogsbodems richting Europa. En een massieve legermacht naar Frankrijk. En juist daarin had Duitsland zich misrekend. Berlijn had verwacht dat de Amerikaanse troepenopbouw veel trager zou verlopen. Maar in de zomer van 1918 bevonden zich al een miljoen Amerikaanse soldaten op Franse bodem.

Zij speelden een belangrijke rol bij het tot staan brengen van het Duitse Voorjaarsoffensief tussen maart en juli 1918. En daarna in het zogenaamde honderddagenoffensief van augustus tot november. Dat brak uiteindelijk de Duitse weerstand. Op 11 november werd de wapenstilstand in een treinwagon in de bossen van het Franse Compiègne getekend. Pas een halfjaar later werd in Parijs het Verdrag van Versailles bekrachtigd, de officiële vredesovereenkomst.

Eén telegram betekende oorlog

Geschiedenis

RD.nl in uw mailbox?