Walter van Zijderveld beschrijft geschiedenis hervormde kerk Lexmond

„Een kerk is niet zomaar een gebouw, het is vooral een verhaal. Dat verhaal heeft Walter van Zijderveld gestalte gegeven”, aldus Graveland.

De hervormde kerk is vanouds het meest beeldbepalende gebouw van Lexmond. De toren is al van ver te zien. In de loop der jaren is over verschillende aspecten van de kerk al het een en ander geschreven, maar een publicatie waarin de geschiedenis van toren, kerkgebouw en kerkhof wordt beschreven ontbrak tot nog toe. „Daarom geven we dit boek graag uit”, zei Graveland. „De kerk heeft een speciale plaats in ons dorp: mensen zijn er gedoopt, hebben er belijdenis gedaan, zijn er getrouwd en hebben er hun kinderen laten dopen.”

Auteur Van Zijderveld –die verschillende boeken over de Lexmondse geschiedenis op zijn naam heeft staan– liet anderhalf jaar geleden het kerkbestuur weten dat het tijd werd om de informatiebrochure voor bezoekers van de kerk in een nieuw jasje te steken. „De folder dateerde uit 2004 en was bepaald geen visitekaartje meer voor de kerk.”

Van Zijderveld kreeg groen licht van de kerkrentmeesters, maar ontdekte dat hij wel heel erg veel extra informatie had. „Erg jammer om al die gegevens in de kast te laten liggen.” Daarom werd besloten zowel een nieuwe brochure als een boek uit te geven.

Dit leidde tot een uitgave van bijna 240 bladzijden met op elke pagina ten minste één afbeelding. Veel illustraties zijn niet eerder gepubliceerd. Bovendien worden in het boek minder bekende zaken beschreven. Zoals de reden waarom de kerk relatief groot is: het bisdom Utrecht wilde ooit vanuit Lexmond de regio kerstenen.

De auteur benadrukt dat hij niet heeft willen schrijven over leerstellige kwesties. Die kwamen voor een deel al aan de orde in zijn boek ”Van Rooms naar Protestant”, waarin de kerkgeschiedenis van Lexmond tot 1815 wordt beschreven. Er wordt wel veel aandacht besteed aan de mensen die ervoor zorgden dat kerkdiensten en begrafenissen doorgang konden vinden.

Ook geeft het boek veel details over de geschiedenis van het dorp. Zo wordt uitgebreid ingegaan op de pokkenepidemie van 1871, die in Lexmond veel dodelijke slachtoffers maakte. Het overgrote deel van de 186 inwoners die in dat jaar overleden (zo’n 10 procent van de bevolking) stierf aan de pokken. Daarmee had Lexmond naar verhouding het hoogste aantal slachtoffers in Nederland.

Om alle slachtoffers te kunnen begraven, werd in allerijl het kerkhof ten zuiden van de kerk opgehoogd. „De begraafplaats had al eerder uitgebreid moeten worden, maar dat was steeds uitgesteld. Door de pokkenepidemie was er ineens extra capaciteit nodig en werd het kerkhof met een meter opgehoogd. Daardoor kon de kerkdeur niet meer open en was er geen rechtstreekse verbinding meer tussen de kerk en de begraafplaats”, aldus Zijderveld. „Pas bij de renovatie van 1954 tot 1958 is deze laag weer verwijderd; de beenderen van de overledenen zijn zoveel mogelijk bijgezet in een graf op de algemene begraafplaats.”

Het boek geeft ook uitleg bij de vele grafstenen in de kerk, waaronder die van de familie Van Brederode van Bolswaert, die verwant is met de bekende Brederodes uit Vianen. De kerktoren deed ooit dienst als gevangenis. Verder beschrijft Zijderveld de perikelen van de kerk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de geschiedenis van de kerkklokken, die (in verschillende tijden) door Spanjaarden en Duitsers werden geroofd.

Zelf vindt de schrijver het opmerkelijkste feit uit de Lexmondse kerkgeschiedenis dat het eerste kerkgebouw buitendijks werd gebouwd in een tijd dat de Lek nog vrij spel had. „Een deel van Lexmond werd door de rivier verzwolgen. Kerk en dorp werden herbouwd op de huidige plek, die een stuk hoger lag.”

Kerkarchivaris Henk Mesker nam het eerste exemplaar in ontvangst. Het boek is op 26 augustus tijdens de jaarmarkt te koop voor € 22,90; daarna kost het € 24,90.

Walter van Zijderveld beschrijft geschiedenis hervormde kerk Lexmond

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?