Dat betoogde management­deskundige dr. Ben Tiggelaar gisteren in Leusden in zijn seminar voor predikanten en voorgangers, georganiseerd door de afdeling permanente educatie predikanten (PEP) van de Theologische Universiteit Kampen.

Effectief leidinggeven en communiceren, hoe doe je dat? „Een predikant heeft dagelijks met die vraag te maken”, aldus dr. Tiggelaar. Hij is schrijver, spreker en gedragswetenschapper. Ook is hij ouderling van de PKN-gemeente Adventskerk in Amersfoort. Pastoraat, prediking en kerkenraadswerk gaan over luisteren, begrijpen, feedback geven, overtuigen, motiveren, verandering teweeg willen brengen.

Volgens Tiggelaar wil je als ambtsdrager door middel van communicatie mensen in beweging brengen. „Als predikant ben je daar dagelijks mee bezig, maar het is de vraag of je dat ook effectief doet.” Allerminst wil hij predikanten voorschrijven hoe ze leiding moeten geven. Wel vindt hij dat ze enigszins moeten weten van wat er voor leiderschap nodig is. Volgens hem is het goed als ze het nodige van gedragswetenschap weten. Waarom doen mensen wat ze doen? Wat en wie is van invloed op hun denken, voelen en handelen? En hoe zijn mensen te motiveren?

Concreet formuleren

Een doel bereiken doe je met gedrag, stelt Tiggelaar. Je doel moet je dus concreet formuleren en daarbij moet je prioriteiten stellen. Niet alles kan de hoogste prioriteit hebben. Geef duidelijk aan wat eerst moet, zo spoorde hij de deelnemers aan.

Gedrag is volgens hem de zwakste schakel tussen het doel of de plannen die je hebt en de uiteindelijke resultaten die je bereikt. „De belangrijkste stap in het proces om iets te bereiken of iets te veranderen is het gedrag dat daarvoor nodig is duidelijk te definiëren.” Dat klinkt logisch, zegt hij, „maar de meeste mensen denken daar nooit over na.”

Om een doel te bereiken heb je volgens de managementdeskundige support nodig. Iemand die tot ambtsdrager gekozen wordt, stelt zich de vraag of hij daar wel geschikt voor is. „Bied hem een toerustingscursus aan en laat hem kennisnemen van ervaringen van anderen. Maak het actief en persoonlijk.”

Mensen denken volgens hem dat alles vanzelf gaat. „Denken gaat meestal op de automatische piloot in plaats van dat denken gecontroleerd gebeurt. Komt iemand altijd te laat op een vergadering, dan is de gedachte: altijd weer hij. Zonder dat men zich afvraagt wat daarvoor de reden kan zijn.”

Veranderingen doorvoeren heeft impact op ons gedrag. Veranderingen doorvoeren in de kerk ligt heel gevoelig. Daarbij speelt altijd angst mee, angst om te verliezen wat dierbaar is. Mensen zijn geneigd pijn te vermijden. Volgens Tiggelaar is ons brein daarop ingesteld. Wanneer predikanten van mondige gemeenteleden kritiek krijgen op hun prediking, willen ze die pijn vermijden.

Grote vraag is hoe om te gaan met verschillen binnen de gemeente. Hoe om te gaan met totaal verschillende uitgangspunten? Hoe om te gaan met mensen die of voor of tegen veranderingen zijn? Voor Tiggelaar is het belangrijk dat, bij alle verschillen die er kunnen zijn, samenwerking hoog genoteerd staat. „Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te worden. Als je daarop uit bent, worden de problemen alleen maar groter.”

Goed uitleggen

Deelnemer ds. N. M. Tramper, beroepen voorganger van de internationale gemeente IREF te Delft, moet al deze managementinformatie eerst eens even op een rijtje zetten en verwerken. „Wij predikanten nemen vaak aan dat de mensen wel snappen wat we zeggen, maar je kunt je inderdaad afvragen of dat altijd wel zo is. Ik moet dus in mijn preek dingen goed uitleggen en gevoelens aan de harten van mensen leggen. Leerzaam om vandaag psychologische doorkijkjes te krijgen van hoe mensen denken”, aldus ds. Tramper.