Sombere visie Jacques Ellul op stad uitgedaagd

Ellul (1912-1994) was een Franse jurist, socioloog en theoloog. Zijn boek ”De grote stad. Een bijbels perspectief” (uitg. Skandalon, Middelburg), een internationale theologische klassieker uit 1970, is nu voor het eerst in het Nederlands vertaald en was donderdag en vrijdag in Amsterdam het onderwerp van twee conferenties.

De Bijbel laat volgens Ellul zien dat de stad een uiting is van rebellie tegen de vrijheid zoals die door God bedoeld is, vanaf stedenbouwer Kaïn tot aan Babylon. De mens maakt zich los van God door muren en torens te bouwen om zich te beschermen en opent daarmee de deur voor tal van afgoden in zijn leven. De stad is een systeem waar geld, techniek en ”de machten” domineren. Door zijn autonomie heeft de mens zichzelf tot slaaf gemaakt

De zestig boeken die Ellul schreef, waren lange tijd miskend. Dat kwam door zijn anticonformisme, dat tegen alle intellectuele en culturele modes van zijn tijd inging. Hij was als intellectueel in geen enkel hokje te plaatsen en werd in de academische wereld aan de kant geschoven, zo stelde de Franse godsdienstfilosoof Fréderic Rognon uit Straatsburg deze week in Amsterdam.

Elluls ideeën over techniek en macht zijn in Nederland in de jaren tachtig onder de aandacht gebracht door onder anderen Hans Achterhuis en Egbert Schuurman. Volgens Frank Mulder is Elluls boek over de stad een van zijn bekendste, maar misschien ook wel een van zijn controversieelste boeken, schrijft hij in de inleiding. Het staat haaks op mensen die geloven in vooruitgang en het mooie van de beschaving.

Toch kiest God uiteindelijk „een nieuw Jeruzalem” als thuis voor mensen om in vrijheid te leven. Al de verdorven voorsteden, zo schrijft Ellul op de laatste bladzijde van zijn boek, zoals de schuurtjes naast de riolen, „al die dingen zullen getransformeerd worden in wat ooit zal worden de nieuwste, de friste van alle steden, waardoor de rivier van levende water loopt als onveranderlijk kristal.”

Stefan Paas (Amsterdam) stelde vrijdag dat er sinds de jaren negentig sprake is van een omslag. Missionair bevlogen christenen vestigden zich in steden. Zij willen niet zozeer inspelen op de leegte en het tekort van de stad, maar zich juist voeden met haar kracht en vitaliteit.

Het zal volgens hem niet voor iedereen weggelegd zijn om in Amsterdam te wonen en het vol te houden, maar het is zeker de moeite waard om het te proberen. „Je kunt de christen wel uit Amsterdam halen, maar Amsterdam niet uit de christen.”

Sombere visie Jacques Ellul op stad uitgedaagd

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?