Prof. Douma over vertrek uit GKV: Velen zien mij niet als een gefrustreerd mens

Hij is niet de eerste die de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt verlaat omdat hij zich niet kan vinden in de koers van de kerk. Toch is zijn stap opvallend: prof. dr. Jochem Douma nam lange tijd een prominente plaats in de GKV. De emeritus hoogleraar ethiek aan de Theologische Universiteit Kampen (1970-1997) liet echter de laatste jaren een kritisch geluid horen in de kerk waarvan hij lid was.

Waarom is voor u nu het moment gekomen om de GKV te verlaten?

„Wat er vanaf 2010 gebeurd is in de GKV, maakt dat ik nu mijn stap zet, al is het na lang aarzelen. In mijn verantwoording leg ik uit dat directe aanleiding ligt in het besluit van de GKV om in te gaan op de uitnodiging van de Nederlands Gereformeerde Kerken om een stap te zetten richting eenwording. Dat gaat mij veel te ver, onder andere vanwege de vrijere omgang met de Schrift in die kerken.”

Critici kunnen zeggen: De synode heeft een deputatenrapport over de vrouw in het ambt niet overgenomen. Voor wat betreft de relatie met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) is er toenadering, maar er zijn nog geen formele samensprekingen.

„Formele samensprekingen zijn slechts een sluitstuk van een dergelijk proces. Tegenwoordig volgen de synodes meer de kerken dan dat de synodes de kerken volgen. Dat zie je ook nu, na de synode van Ede. Plaatselijke gereformeerd-vrijgemaakte en Nederlands gereformeerde kerken halen de banden aan. Daarbij doen ze een beroep op de synodes van beide kerken, die elkaar gevonden hebben. Er wordt gejuicht dat de Geest de grenzen doorbreekt, die door mensen zijn gemaakt. Er moet een groot wonder gebeuren om de trein die op weg is naar eenheid tussen beide kerken, te stoppen.”

Doet het u desondanks deugd dat het deputatenrapport dat positief stond ten opzichte van vrouwelijke ambtsdragers, door de synode niet is overgenomen?

„Natuurlijk ben ik dankbaar voor elk nee tegen het toelaten van vrouwen tot het ambt van ouderling of predikant in de kerk. Maar wat voor waarde heeft dit als dezelfde synode verklaart dat de weg naar vereniging met de Nederlands-gereformeerden gebaand kan worden, ondanks het feit dat daar intussen vrouwen predikant kunnen worden? Dat hoeft dan geen beletsel voor eenheid te zijn? Ra, ra.”

Hoe kijkt u terug op de manier waarop de synode om ging met het door u opgestelde appel, dat door ruim 1500 mensen werd ondertekend?

„We zijn heel netjes ontvangen voor een informeel gesprek met de synodeleden. Maar de sfeer was niet van dien aard dat we ons er gelukkig voelden. Veel openheid was er niet te bespeuren.”

Wat had de synode meer kunnen of moeten doen dan een besloten hoorzitting organiseren?

„Er was niets mis met de besloten hoorzitting, maar het is jammer dat onze actie geen enkele invloed heeft gehad op de besluiten van de synode.”

Is het vertrek van u en uw vrouw een persoonlijke stap, of spoort u anderen aan u te volgen?

„Wij vertrekken en leggen verantwoording af van onze stap in het boekje ”Afscheid”. Wat anderen doen, is voor hun verantwoording. Niet iedereen kan dezelfde stap kan zetten die wij hebben gezet. Ik vind dat mensen de ernst van de situatie in de GKV onder ogen moeten zien. Ze kunnen hun kerkenraden vragen een standpunt te bepalen over de synodebesluiten. Ik hoop dat ook zij de vereniging van GKV en NGK onaanvaardbaar noemen en daaruit conclusies trekken.”

Volgen andere initiatiefnemers van de website gereformeerdekerkblijven.nl uw stap?

„Ik ben de enige die nu mijn vertrek uit de GKV bekend maak. Anderen hebben even grote bezwaren als ik, maar bevinden zich in een andere positie. Ik ben emeritus, zij moeten in hun gemeente aan de slag en volgen daarom een andere route. Wel ben ik er zeker van dat er meer onttrekkingen zullen volgen.”

Hoe kan het dat –waarschijnlijk– de overgrote meerderheid van de leden uw stap niet zal volgen?

„Ja, hoe kan het? Ik ken in Nederland geen kerkveranderingen die door de meerderheid gevolgd zijn. De GKV heeft het druk met alles en nog wat om zich aan te passen en de mensen vast te houden. Maar de meeste leden weten, als ik het goed taxeer, niet eens wat er aan de hand is.

Stel: mensen nemen uw verantwoording niet serieus, of zetten uw boek weg als een uiting van verzuring.

„Misschien zijn er die mijn boek wegzetten omdat ze mij verzuurd vinden schrijven. Ik weet zeker dat velen mij niet zien als een gefrustreerd mens – ook al volgen ze mij niet in mijn besluit om de GKV te verlaten. Ik vind nog altijd dat niet belangrijk is wie iets schrijft, maar wat hij te zeggen heeft.”

In de hervormde traditie is –ook in reactie op afgescheiden kerken– vaak gesteld dat je niet zomaar uit een kerk moet stappen, ondanks alle gebreken die een kerk vertoont.

„Inderdaad moet je niet zomaar uit een kerk wegstappen. De beslissing die wij namen is vanwege de last die zij op ons legde, ook niet voor herhaling vatbaar. Ik heb vanaf mijn jeugd meer dan zestig jaren volop met vreugde geleefd in een afgescheiden kerk en hoop dat ik er nog een aantal jaren in mag blijf verkeren. Voor het contact met heel veel gelovigen uit andere kerken was en blijf ik dankbaar. We zijn op weg naar de schare die niemand tellen kan en die door Jezus Christus uit alle hoeken en gaten van de wereld bijeengebracht worden.”

Prof. Douma over vertrek uit GKV: Velen zien mij niet als een gefrustreerd mens

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?