„Luther corrigeerde hoogmoed mens”

De stichting belegde haar jaarlijkse conferentie rond het thema ”Het mensbeeld bij Luther”. Dr. Klink, hervormd predikant in Hoornaar, hield de hoofdlezing over dit thema voor ongeveer 100 aanwezigen.

Dr. Klink begon zijn lezing door te stellen dat het een wijdverbreide mening is dat de mens écht op waarde wordt geschat binnen de stroming van het humanisme. „Daarbij komt de mens in de kerk er niet zo goed vanaf.” De uitkomst echter van de geschiedenis van het humanisme is dat de mens niet meer lijkt te zijn dan een bundel driften die men moet zien te reguleren, aldus dr. Klink. „Is dat alles wat er over de mens te zeggen is?”

Een ander mensbeeld is dat van de Griekse wijsgeren Socrates en Plato. Dat komt overeen met het Bijbelse mensbeeld, aldus dr. Klink. „Plato geeft als definitie van de mens dat hij een geest, een ziel en een lichaam heeft.” Plato stelde dat wanneer de geest georiënteerd is op God, dat invloed heeft op de ziel, waar het verstand en de wil zich bevinden.” Deze gedachte is ook in het Nieuwe Testament te vinden, aldus ds. Klink. „Paulus spreekt over geheiligd worden naar geest, ziel en lichaam.”

De renaissance brak met dit mensbeeld. „Mensen gingen zichzelf bewonderen. Hoogmoed speelde een grote rol.” De kerk had niet het geestelijke gezag hier iets tegen te doen, zo stelde dr. Klink. „Toen schoof God Maarten Luther naar voren.”

Wet en Evangelie

Het belangrijkste wat dr. Klink leerde van Luther en Calvijn is dat de schepping, de Tien Geboden en het geweten dezelfde taal spreken. „Het behoud vond Luther in het Evangelie, namelijk de geschonken gerechtigheid van Christus.”

Luther kon de mens niet anders zien dan in het raam van de wet en het Evangelie, aldus dr. Klink. „De wet is goed, maar veroordeelt, het Evangelie redt.”

In de discussie met Luther over de vrije wil wilde Erasmus de mens blijven aanspreken op zijn wil. Dan kon de mens goed worden. „Erasmus is de representant van de moderne tijd.”

Luther ageerde tegen deze mentaliteit. „De impact van het Evangelie verdwijnt op die manier. De betrekking op God is het meest wezenlijke wat het menszijn betreft.”

Luther stelde dat als de menselijke geest niet verlicht wordt door God, het niet anders kan of de mens gaat dwalen.

Dr. Klink pleitte ervoor het mensbeeld van Luther en Plato te zoeken. „Dat doet recht aan de mens als schepsel, aan de vragen van de ziel en dat wijst de weg naar de verlossing.”

Rechtvaardig

Tijdens de forumdiscussie onder leiding van mr. M. Neuteboom reageerde prof. dr. H. J. Selderhuis, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, op de bijdrage van dr. Klink. Relevant voor de kerk van vandaag noemde hij de gedachte van Luther dat de mens tegelijk zondaar en rechtvaardig is. „In de kerk leeft een groep christenen vooral bij het zondaar zijn en een andere groep vooral bij het rechtvaardig zijn. Luther laat zien dat het beide is.”

Jurist mr. drs. L. F. B. M. Peeters vertelde over het beeld van de mens bij de rooms-katholieke theoloog Luigi Giussani. Drs. L. J. Geluk, hervormd emeritus predikant te Rotterdam, sprak over de strijd tussen Erasmus en Luther over de vrije wil.

„Luther corrigeerde hoogmoed mens”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?