„Lees geweldsteksten in het licht van Christus”

Zowel moslims als christenen hebben in het verleden geweld gebruikt tegen ongelovigen, zegt dr. Plaisier, hervormd predikant in Amersfoort. Hij publiceerde eerder over geweldsteksten in onder meer in het blad Drieluik en in het cahier ”Wie het zwaard opneemt”. Christenen moeten dat als zonde belijden, vindt de predikant. „Ze moeten inzien dat geweld tegen de kern van het christelijk geloof ingaat. Hoe moslims zich verhouden tot het geweld dat in heden en verleden is gepleegd, is aan hen zelf.”

Is er verschil tussen de geweldsteksten in de Koran en die in het Oude Testament? In Psalm 137 worden degenen die kinderen grijpen en tegen de steenrotsen verpletteren „gelukzalig” genoemd. „In het Oude Testament, en hier in Psalm 137, wordt niet opgeroepen het vonnis zélf te vellen. In deze Psalm wordt bovendien gesproken over een concrete situatie van een volk dat onder de terreur van een grootmacht leefde. Het is onmogelijk om uit Psalm 137 een algemene oproep te halen om bijvoorbeeld kinderen van ongelovigen te doden.

Hoe moslims geweldsteksten in de Koran interpreteren, laat ik aan hen over. Wanneer zij dergelijke teksten zo uitleggen dat daar geen algemene oproep tot geweld tegen ongelovigen uit afleidbaar is, aanvaard ik dat als feitelijk gegeven. Daar ben ik natuurlijk ook blij mee - zelfs al zou je je kunnen afvragen of de oorspronkelijke betekenis niet in een andere richting wijst. Wel constateer ik dat er moslimgroeperingen zijn die Koranteksten wél zo opvatten en daarmee geweld tegen ongelovigen motiveren.”

In het Nieuwe Testament worden gelovigen nooit opgeroepen tot geweld, constateert dr. Plaisier. „Dat soort geweldsteksten is er in ieder geval niet.”

Is er dan verschil tussen het Oude en het Nieuwe Testament? God blijft toch Dezelfde? „De Bijbel vertelt een heilsgeschiedenis, die uitmondt in de komst van de Messias. God is onveranderlijk in Zijn trouw. Hij wijzigt wel Zijn werken maar niet Zijn plan, schreef de kerkvader Augustinus. God houdt er onveranderlijk aan vast dat de hele geschiedenis en alles wat er in het Oude Testament van Zijn handelen wordt verteld, gericht is op Zijn openbaring in Jezus Christus. We moeten het Oude Testament lezen in het licht van de vervulling in Jezus Christus.

Dat is trouwens ook altijd gedaan. Wat je ook van de zogenaamde allegoretische methode vindt, er zit wel het besef achter dat veel oudtestamentische teksten in het Nieuwe Testament fungeren als beeldtaal voor de werkelijkheid, zoals die in Jezus Christus aan het licht is gekomen.”

Verwijzen de oudtestamentische geweldsteksten dan ook naar Christus? „Jezus neemt die ’geweldsteksten’ in de mond die verwijzen naar het geweld dat de lijdende Knecht des Heeren wordt aangedaan. Hij is bereid dit geweld op zich te nemen. Hij neemt afstand van geweldsteksten die anderen Hem vanuit het Oude Testament voorhouden en Hem willen opwekken geweld te gebruiken. Je ziet dat heel sterk in Lukas 9:51-56, waar Zijn discipelen Jakobus en Johannes om vuur uit de hemel vragen om Samaritanen te verteren. Dan zegt Jezus dat Hij niet is gekomen om mensen te verderven, maar om hen te behouden.”

Sommige moslims zullen tegen christenen zeggen: Als God geweld niet toestaat, dan komt Hij niet op voor Zijn eer. „We worden opgeroepen tot eer van God te leven, niet door anderen in Zijn Naam te doden. Christenen moeten recht en gerechtigheid doen en vijanden liefhebben als onszelf. Christus heeft tegen Petrus, die Hem wilde verdedigen, gezegd: Steek het zwaard in de schede. Allen die naar het zwaard grijpen, zullen door het zwaard vergaan. De eer van God is opgericht door Jezus, de Gekruisigde. God weet uiteindelijk Zelf wel het beste hoe Hij opkomt voor Zijn eer.”

Wat hebben de geweldsteksten in de Bijbel christenen en niet-christenen nu nog te zeggen? „Er zijn verschillende soorten geweldsteksten, en ze kunnen op heel onderscheiden manier van waarde zijn. God is een God Die recht zal doen op aarde. Hij heeft daar ook de macht toe. De boosdoeners en tirannen zullen het niet eeuwig voor het zeggen hebben. Het is een troost te weten dat God machtiger is dan alle geweld dat tegen Hem en Zijn koninkrijk wordt losgelaten.”

Moeten christenen dus afzien van alle geweld? „Dat is een standpunt dat sommige christenen innemen. Ik denk daar zelf genuanceerder over. Het kan in sommige gevallen nodig zijn geweld te gebruiken om leven en goed van anderen te beschermen. Een christen kan wat mij betreft wel dienstplichtig zijn of bij de politie werken en in dat kader geweld moeten gebruiken, ook al zal dat nooit klakkeloos mogen gebeuren.”

Kun je stellen dat God Zijn ’geweld’ richtte op de gekruisigde Christus en dat Hij dit bij het laatste oordeel zal doen op de ongelovigen? „Ik zou deze formuleringen niet zomaar willen overnemen. Christus heeft de vloek die wij zelf over ons hebben afgeroepen, gedragen aan het kruis. Wel moet duidelijk zijn: God is zelf in Christus aanwezig. Hij verzoent de wereld met Zichzelf en houdt geen strafexpeditie tegen zijn Zoon, zoals 2 Korinthe 5:18-19 laat zien.

Je kunt als mens de verzoening in Christus niet willen. God dwingt niemand. De uiterste consequentie is dan onverzoend te blijven. Het laatste oordeel ligt dan in Gods hand. Hoe God Zijn oordeel voltrekt, ligt ook in Zijn hand. Het is niet goed om de realiteit van een laatste oordeel te verdoezelen. Het is evenmin goed om erin te zwelgen.

Paulus heeft in zijn Romeinenbrief tegen christenen gezegd: „Wees niet hoogmoedig maar heb ontzag voor God. Als hij de oorspronkelijke takken -Israël- al niet heeft gespaard, zou hij u dan wel sparen? Houd daarom voor ogen dat God niet alleen goed is, maar ook streng.” Wat dat betreft, hebben christenen de handen vol aan zichzelf, ook als het om het laatste oordeel gaat.”

„Lees geweldsteksten in het licht van Christus”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?