Icoon van Veenendaal 450 jaar oud
De Oude Kerk in Veenendaal viert begin juni haar 450-jarig bestaan. De hervormde gemeente heeft in de loop van de tijd ongeveer honderd predikanten gehad.
Het godshuis kwam prominent in beeld tijdens Koninginnedag 2012, toen koningin Beatrix Rhenen en Veenendaal aandeed. De Oude Kerk is een blikvanger, zeker als je vanaf de Hoofdstraat omhoogkijkt de markt op, waar de witte kerk met de sierlijke toren op een verhoging staat. Rondom het gebouw staat een pas geplaatst hek, zoals dat er vroeger ook was
De kerk is bijna jarig. Sommige gedeelten van de Oude Kerk zijn 450 jaar oud, zegt kerkrentmeester André Jansen van wijk 2 van hervormd Veenendaal. Hij gaat via een trap en twee ladders voor naar de ruimte tussen het plafond en het dak van de kerk, waar nog honderden jaren oude balken, met inkervingen die golden als aanwijzingen voor de bouwers, te vinden zijn. Aan de zijmuur bevindt zich een oude schoorsteen die lang geleden dienstdeed.
Het middenschip met het koor is het oudste gedeelte van de kerk. Het koor bestaat uit een tweetal gemetselde bogen, die mooi wit gestukt zijn. De derde boog is een halve en komt uit bij de muur. Daar, aan de kant van de markt, was vroeger de ingang. In het koor bevinden zich nu de vier borden met daarop de namen van de predikanten uit heden en verleden.
De hervormde gemeente, die bestaat uit acht wijkgemeenten, heeft in de loop van de tijd in totaal ongeveer honderd predikanten geteld, onder wie een aantal bekende namen. Een van hen is ds. A. A. van de Loosdrecht, de eerste zendingspredikant die in 1913 door de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) vanuit de Oude Kerk werd uitgezonden. Hij is in 1917 in Torajaland (Indonesië) vermoord. Ook de predikanten Ph. J. Hoedemaker, A. Vroegindeweij en C. Graafland stonden ooit in Veenendaal.
Het veendorp hoorde in 1566 nog bij Spanje. De kerk heette bij haar stichting Sint-Salvatorkerk. De naam Oude Kerk ontstond pas bij de bouw van de Julianakerk in 1928. Twee namen op het linkse bord zijn van pastoors. De eerste van hen was Cornelis C. Walmaer. De eerste predikant kwam in 1592 en heette Dirk Rogge (Theodorus Siliginius).
Jansen laat de verschillende verbouwingen van de kerk zien. De voorste zijbeuken zijn er gekomen in 1753, toen het dorp begon te groeien. De volgende zijbeuken kwamen in 1853 tot stand. Uit die tijd dateren ook de twee zijdeuren. Toen is ook de consistorie, waar nu tientallen tekeningen en foto’s van vroegere predikanten aan de muur hangen, bijgebouwd. De laatste zijbeuken zijn in 1908 ontstaan. Wie goed oplet, kan zien dat de ramen in dat gedeelte net iets anders zijn.
Tijdens de grote verbouwing in 1962 is de kansel verplaatst van het midden naar de zijkant van het koor. Toen is ook de oorspronkelijke buitendeur die toegang gaf tot het koor weggehaald. Verder zijn de hoge herenbanken verwijderd. Het lampje op de kansel, dat aangaf dat de plaatsen vrij waren, is een overblijfsel uit deze standentijd.
Het orgel dateert uit 1974 en is gebouwd door de bekende H. J. Vierdag uit Enschede, legt de kerkrentmeester uit. Een groot deel van het pijpwerk is afkomstig uit de voormalige Rotterdamse Wilhelminakerk. Met gepaste trots merkt Jansen op dat Bastiaan Stolk, een van de vaste organisten, dit jaar door de EO is uitgeroepen tot beste amateur-organist van Nederland.
Diaken Wijnand van de Vendel, lid van de werkgroep ter gelegenheid van het 450-jarig bestaan, vertelt dat een commissie bezig is met het samenstellen van een magazine: De Oude Kerk op de markt 450 jaar. Het zal begin juni bij alle Veenendalers bezorgd worden. Dan kan geen inwoner meer zeggen niet te weten wat de icoon van Veenendaal is.
Evenementen rond 450 jaar Oude Kerk Veenendaal
Op zondag 12 juni wordt er een jubileumdienst ter gelegenheid van 450 jaar Oude Kerk Veenendaal gehouden. Op 10 en 11 juni vinden er diverse evenementen plaats in en bij de kerk. Gedurende deze dagen is er in het koor een tentoonstelling over de Oude Kerk te zien.
Op zaterdagmorgen wordt in de kerk een bijeenkomst voor senioren georganiseerd met zang en verhalen uit de historie van de kerk. Poppenspeler Matthijs Vlaardingerbroek treedt ’s middags op voor kinderen. Op zaterdagavond is er een bijeenkomst met zang, optreden en een verhaal. Daarna volgt een discussie, waarin theologen en historici zaken rond kerk en maatschappij bespreken.
