Gereformeerde gemeente Zwijndrecht 100 jaar

Een rondleiding door diaken C. R. van den Berg en ouderling N. J. Teerds begint dan ook werkelijk als rondleiding. Rechts de oude buitenmuur van de kerk, links de glazen wand die eromheen is gezet. Van de omgang bevindt alleen de fietsenstalling zich buiten; de rest is overdekt.

Waar zich de consistoriekamer bevond, is nu een hal. Eromheen twee zalen –met schuifwanden naar believen groter of kleiner te maken–, een nieuwe, grotere kerkenraadskamer, een keuken en toiletten.

Hulpdiensten

Vóór de verbouwing waren er alleen boven drie zalen. Nu zijn er ook beneden twee. „Daardoor kunnen we condoléances in het eigen gebouw houden; in het verleden niet, omdat niet iedereen de trap op kon.” De bovenzalen liggen achter de galerij; in één ervan is de bibliotheek –„voor oud en jong”– ondergebracht.

Het interieur van de kerkzaal is nog goeddeels hetzelfde als bij de bouw in 1964-1965. „Het is een sobere kerk, destijds zo goedkoop mogelijk gerealiseerd.”

De kansel staat in de hoek. Links ervan is plek voor de acht ouderlingen, rechts voor de zes diakenen. Een wenteltrap leidt naar het Vierdagorgel uit 1973.

De gemeente zit in waaiervorm om het liturgisch centrum heen. „Predikanten waarderen het dat ondanks het aantal zitplaatsen –zo’n 900– iedereen vrij dicht bij de preekstoel zit; ook de mensen op de galerij.” Achterin is tijdens de verbouwing glas-in-lood aangebracht. „Het is nu wat minder donker.”

Pal achter de kerk staat de pastorie, onbewoond sinds de weduwe van ds. J. Veenendaal naar Nunspeet vertrok. In het huis liggen goederen voor de verkoping van de verenigingen opgetast. De gemeente is inmiddels acht jaar vacant, maar de kerkenraad krijgt veel hulp van ds. J. W. Verweij, de emeritus predikant die in een appartement in het complex Neborgh woont. Hij leidt begrafenissen, bevestigt huwelijken, bedient de sacramenten en bezoekt alle weduwen, weduwnaars en ouderen die niet in Neborgh, verzorgingscentrum Nebo of aanleuncomplex Borghave wonen.

Ruimte gemaakt

De gereformeerde gemeente is deze donderdag een eeuw oud. Leden van de Dordrechtse christelijke gereformeerde kerk hadden in 1887 al geprobeerd een gemeente in Zwijndrecht te stichten. Dan hoefden ze niet meer lopend de spoorbrug over of –zoals vóór 1872– met een bootje naar de overzijde van de Oude Maas.

De gemeente kwam er dertig jaar later. „De woning in de Wilhelminastraat waar het allemaal begon, staat er nog steeds”, zeggen Teerds en Van den Berg. Daar woonde weduwe A. van Gelderen-de Graaf. De diensten werden bij haar in de voorkamer gehouden. Een van de leden van het groepje geloofde dat de Heere ruimte zou geven, en daar sprak hij vrijmoedig over. Al snel moest de achterkamer erbij; vervolgens werd een schoollokaal gehuurd, en daar institueerde ds. L. H. van der Meiden de gemeente op 8 maart 1918. ”Het werk des Geestes bij den bouw der gemeente”, was het thema van zijn preek over Zacharia 4:6b.

Het eerste kerkgebouw werd in 1919 in gebruik genomen. De eerste predikant was er ook al snel: ds. K. Groen in 1920. Onder de vijfde pastor, ds. E. Venema, verliet de meerderheid van de gemeente in 1965 de Christelijke Gereformeerde Kerken, om na enkele jaren onderdak in de Gereformeerde Gemeenten te krijgen.

Er kwam nogal wat import. Rotterdammers. En Zeeuwen. Nu is het ledental al jaren stabiel; rond de 1100. Aan de wand van de consistoriekamer hangen acht predikantsportretten. „We zien uit naar vervulling van de vacature.”

Een stap terug en een stap vooruit

Drs. C. R. van den Berg schreef in 1993 een boek bij het 75-jarig bestaan van de gemeente, ”d’ Oude dagen overdacht”. De geschiedenisdocent –inmiddels ”dr.”– stelt de komende tijd een uitgebreidere versie samen. De vorige keer begon hij bij de Afscheiding. Nu doet hij een stap terug, naar de middeleeuwen en de eeuwen daarna, met predikanten als Hellenbroek, Van der Kemp en Kelderman. Hij doet ook een stap vooruit: een beschrijving van de periode 1993-2018 wordt toegevoegd, mét meditaties van de predikanten uit die periode, ds. A. Vermeij en ds. J. Veenendaal. Over die laatste stelde hij al eerder een boek samen. Van den Berg –in Zwijndrecht geboren en getogen– voegde zich in de periode-ds. A. F. Honkoop (1984-1990) bij de gemeente en is sinds 2008 diaken.

---

Gereformeerde gemeente Zwijndrecht 100 jaar

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?