„Classispredikant is op zijn best een halve bisschop”

Deze vragen staan centraal tijdens de tweedaagse internationale conferentie ”The collegial bishop revisited: the classis and presbytery at issue”, die wordt georganiseerd door de Theologische Universiteit Kampen (TUK), het Deddens Kerkrecht Centrum (verbonden aan de TUK) en New Brunswick Theological Seminary (NBTS). Een keur aan Nederlandse en buitenlandse specialisten op het gebied van kerkorganisatie, kerkrecht en kerkorde belicht in verschillende bijdragen het functioneren van de classis in de kerken van de gereformeerde traditie. De conferentie wordt bijgewoond door zo’n twintig belangstellenden. Dinsdag had de eerste conferentiedag plaats.

Dr. Leon van den Broeke, universitair docent religie, recht en samenleving aan de VU Amsterdam en docent kerkrecht aan de TUK, beschreef in zijn bijdrage de grote veranderingen in kerkelijk Nederland, met name in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), die per 1 mei het aantal classes terugbracht van 74 naar 11.

Dr. Van den Broeke zei dat de classis na de Reformatie min of meer de rol van de bisschop vervulde, maar toch was de classis niet hetzelfde als de bisschop in de Rooms-Katholieke Kerk. Volgens de docent kerkrecht is de classis „een buffer die tussen de regionaal georganiseerde plaatselijke kerken en de landelijke synode staat en de kerk als zodanig voor synodeoverheersing (synodocratie) behoedt.” Naar de gereformeerde visie is de kerk allereerst de plaatselijke gemeente, maar die lokale gemeenten zijn ook weer geen geïsoleerde eilandjes. Met het onderling verbinden van lokale gemeenten in classes wilde de gereformeerde kerk enerzijds het hyperindividualisme onderscheiden van het doperdom, terwijl anderzijds de visie op de algemene christelijke kerk (de katholiciteit) in de classes werd bewaard.

Ten slotte betoogde dr. Van den Broeke dat op het idee van de classis –regionaal en van onderaf georganiseerd– ook de „poldermetafoor” toepasbaar is vanwege de relatie met „die echt Nederlandse grondwaarden als veiligheid, gelijkheid, vrijheid, eerlijke verdeling, onderlinge zorg en verantwoordelijkheid.”

Prof. dr. Allan Jay Janssen, emeritus hoogleraar van het New Brunswick Theological Seminary (NBTS) en lid van de Reformed Church of America (RCA), verwees in zijn lezing naar vraag en antwoord 54 van de Heidelbergse Catechismus, die volgens hem een goede leidraad is als het gaat over kerkorganisatie. Prof. Janssen –hij publiceerde veel over de kerkorde– benadrukte de zinsnede uit de catechismus die het gemeente-vergaderend werk van Christus uit de hele mensheid beschrijft als „door Zijn Geest en Woord.”

Van een synode mag niet worden verwacht dat die zorgt voor doorslaggevende Bijbelinterpretatie, aldus de Amerikaanse kerkordespecialist. Het is vooral de taak van de classis te waken over de integriteit van de woordverkondiging. Prof. Janssen illustreerde het belang van ouderlingen en diakenen in de classis met een citaat van de Nederlandse theoloog dr. O. Noordmans: „Met de pion van de ouderling heeft Calvijn de paus schaakmat gezet.”

Dilemma

Verder noemde hij het geografische karakter van de classis een zegen. „Maar als de classis al te zeer een gevangene wordt van de lokale en culturele omgeving, dan ontstaat er een moeilijk oplosbaar dilemma.”

Dr. mr. Klaas-Willem de Jong, universitair docent kerkrecht aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Amsterdam en Groningen, ging in zijn lezing in op de invoering van de classispredikant als een nieuw ambt in de PKN. Hij toonde begrip voor het invoeren van dit ambt, omdat de noodzakelijke taken op classisniveau in een krimpende kerk te veel werden. „Voldoet de classispredikant aan het idee van bisschop als eenheidssymbool?” zo vroeg de docent kerkrecht zich af. „Hij is op z’n best een halve bisschop, echter met de mogelijkheid uit te groeien tot een echte bisschop, afhankelijk van zijn kwaliteiten en charisma.”

Andere sprekers waren dr. René de Reuver, dr. Katy S. Smith van het Calvin College in Grand Rapids, mr. Adam Csukás van de Karel Universiteit in Praag, en dr. John Chalmers, voormalig moderator van de Presbyterian Church Scotland.

„Classispredikant is op zijn best een halve bisschop”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?