Intellectuelen aangeklaagd

De auteur werd met dit boek beroemd vanwege zijn aanklacht tegen de intellectuelen (”les clercs”) van zijn dagen, die „op schandelijke wijze” hun verantwoordelijkheid ontdoken. „Ze verkwanselden rationeel denken en universele waarden, en lieten zich meeslepen door partijbelangen, zogenaamd ”realisme” en politiek machismo – en dat in tijden van ontluikend fascisme en nationaal socialisme.” Zijn voorspelling was dat wie de waarheid verraadt, in een oorlog belandt die groter is dan de wereld ooit heeft voorzien. De uitgever zegt dat Benda’s „weergaloze aanklacht tegen nationalisme, antisemitisme en politieke stoerdoenerij” onverminderd actueel is. En onze oud-minister Ernst Hirsch Ballin (CDA) voegt daaraan toe dat Benda het weliswaar niemand gemakkelijk maakt, ook zichzelf niet, maar dat van zijn kritiek op diegenen die meegingen met „mensonterende politiek” ook in onze tijd veel valt te leren.

Moralisten

In een Woord vooraf zegt de auteur dat de meeste moralisten die „de laatste vijftig jaar” (voor 1927 dus) in Europa gehoor vonden, met name de Franse schrijvers, hun naasten aanspoorden om „de Bijbel links te laten liggen en zich toe te leggen op het militaire reglement.” En dat terwijl de mensheid zich al uit eigener beweging „besluitvaardiger dan ooit in het wereldlijke had gepositioneerd.”

Het boek is van een uitvoerige, verklarende inleiding voorzien door de historicus Thijs Kleinpaste. Deze vermeldt dat het boek in Frankrijk twintig drukken kreeg, een overweldigend succes was en tot „oververhitte discussies” leidde. Nochtans is zijn voetafdruk in de periode tussen de twee wereldoorlogen gering geweest. De Amerikaans-Britse cultuurfilosoof T. S. Eliot (1888-1965) loofde Benda echter als „de straatveger van de rotzooi van onze tijd.” Dat alleen al maakt het boek ook aanbevelenswaard voor intellectuelen van ónze tijd.

Boekgegevens

Het verraad van de intellectuelen, Julien Benda; uitg. Amsterdam University Press; 272 blz; € 19,99.

Intellectuelen aangeklaagd

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?