”Christenreis” voor jongeren

Niet alleen ouderen overal op de wereld hebben het gelezen, het boek is ook al vele keren verkort naverteld voor de jeugd. Dan werd het een spannend boek, meestal voorzien van mooie illustraties in kleur. Kinderen houden van avontuur, van tekeningen en prenten. Welke jongen, welk meisje zou er niet op willen pochen het gelezen te hebben?

Iemand die jarenlang met Buyans bekendste boek bezig is geweest, is Jean Watson. Ze werd geboren in China, maar studeerde in Engeland Engels, geschiedenis en theologie. In 1980 herschreef ze ”The Pilgrim’s Progress” voor volwassenen in modern Engels. In 2007 publiceerde zij een spannende navertelling in begrijpelijk Engels voor gezinnen, dus ook voor kinderen. Veel uitgebreide discussies kortte zij in, maar de verhaallijn bleef intact. Het boek kreeg de titel ”The Family Pilgrim’s Progress: Adapted from John Bunyan’s Classic”. De uitgave verscheen met een prachtige omslag en met veel mooie illustraties in kleur. In kaders naast de tekst worden de genoemde personen uitgebeeld en wordt uitgelegd aan welke Bijbeltekst Bunyan heeft gedacht toen hij de namen koos.

Een vertaling van Watsons boek, inclusief alle kaderteksten en illustraties, verscheen bij uitgeverij Den Hertog: ”De Christenreis van John Bunyan naverteld voor kinderen”. Het is een prachtig boek. De tekst is door Marija Veldhoen-van Welie knap in modern en voor de jeugd begrijpelijk Nederlands vertaald. Geen ellenlange zinnen, geen tekst waar je het Engels doorheen ziet schemeren.

De namen van de personen die Christen op zijn reis ontmoet, waren in vroegere Nederlandse navertellingen voor kinderen vaak moeilijk te begrijpen. Dat is nu in veel gevallen anders: Gezeggelijk heet Meegaand, Halsstarrig heet Koppig. Hetzelfde geldt voor de plaatsen op de reis van Christen: Moeras Mistrouwen werd Poel Moedeloos.

Bunyan kan zo kinderen blijven boeien. Kan, want het zou nog beter kunnen. Zo zou vermeld kunnen worden wie John Bunyan was. Nu wordt hij op de achterflap alleen maar „een puriteins schrijver” genoemd. Maar welk kind vanaf acht jaar begrijpt dat? Ook zou kunnen worden uitgelegd dat Bunyan dit boek schreef in de gevangenis, waarin hij was terechtgekomen omdat hij geen dominee van de enige erkende kerk was en toch het Evangelie verkondigde. En dat hij het boek om die reden schreef alsof hij het had gedroomd: voor dromen kon je immers niet worden vervolgd.

Bij een volgende uitgave zou ook een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke titel gebruikt kunnen worden. Niet ”De Christenreis” maar ”De vorderingen van een pelgrim”. Een christen zoals Bunyan hem tekent, reist niet voor zijn plezier op een heel gemakkelijke weg naar allerlei bestemmingen, maar is een pelgrim, een reiziger met maar één doel. Via moerassen en heuvels is hij vol verlangen op weg naar de hemel. En hij maakt vorderingen, hij komt daar ook aan!

Verder zou erop gewezen kunnen worden dat Bunyan het verhaal vertelde als een uitgebreide gelijkenis: iedere persoon staat voor een menselijke eigenschap. Dat kan kinderen die de gelijkenissen die Jezus vertelde kennen, aanspreken.

Sommige personen en plaatsen zouden nog beter en eigentijdser vertaald kunnen worden: Vroomheid in plaats van Godsvrucht, Haat het Goede in plaats van Deugdhater, Jaloezie in plaats van Nijd, Stad Ondergang in plaats van Stad Verderf, Verrukkelijke Bergen in plaats van Lieflijke Bergen enzovoort.

En ten slotte: Bunyan zal kinderen nóg meer boeien als zijn boek in de tegenwoordige tijd wordt naverteld.

De Christenreis van John Bunyan naverteld voor kinderen, Jean Watson, vert. Marija Veldhoen-van Welie; uitg. Den Hertog, Houten, 2010; 128 blz.; ISBN 978 90 331 2350 4; € 15,90.

”Christenreis” voor jongeren

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?