Biograaf H. Hille plaatst ds. C. Pieneman in het licht van zijn tijd

Over Cornelis Pieneman (1863-1912) was al wel meer geschreven, maar het waren allemaal kleine stukjes en losse artikelen. Een echt compleet levensverhaal was er niet. Op verzoek van uitgeverij-boekhandel R. van der Meijden te Kesteren heeft Hille het verhaal over leven en arbeid van ds. Cornelis Pieneman opgeschreven (”Geroepen als planter”). „En ik moet zeggen dat ik er een goede tijd mee heb gehad.”

Hille weet nu als geen ander wie ds. Pieneman is geweest: „Ik heb hem leren kennen als een sterke persoonlijkheid, als een man die pal stond voor zijn overtuiging. Hij was een opgeruimd mens, die met velen overweg kon. Pieneman was wars van vromigheid. Hij heeft geworsteld met God, mocht uiteindelijk uit de geestelijke strijd komen en gesteld worden in de vrijheid der heerlijkheid der kinderen Gods. Dat is bij hem zeker niet op één dag gebeurd. Hij was nog maar een jongen van een jaar of vijftien toen hij door God werd stil gezet, maar pas achttien jaar later beleefde hij na veel geestelijke oefeningen de rechtvaardigende daad van het geloof.”

Hille kon bij zijn biografie over Pieneman gebruikmaken van door hemzelf geschreven aantekeningen over zijn levensweg. „In die aantekeningen wilde hij gedenken aan de weg die de Heere met hem gehouden had, aan de weldaden die Hij aan hem bewezen had, en aan de voorrechten die hem geschonken waren.”

Die aantekeningen zijn vrijwel integraal in het boek opgenomen en aangevuld met gegevens uit verder historisch onderzoek. „Ik heb geprobeerd om Pieneman te plaatsen in het licht van zijn tijd, te midden van de mensen die om hem heen stonden. Hij kwam als oefenaar in Opheusden en voegde zich met deze gemeente in 1894 bij de kruisgemeenten rond ds. E. Fransen. In deze kruisgemeenten werd hij een beeldbepalend predikant. In Opheusden wordt zijn naam nog steeds met achting genoemd.

Cornelis Pieneman werd maar 49 jaar. Op zondagmorgen 14 juli 1912 raadde zijn kerkenraad in Dirksland hem aan om ’s middags niet te preken. Het was veel te warm. „De dominee wilde daar niet van weten. Hij zou preken. Hij leefde op de preekstoel. En hij had zich nog nooit zo gezond gevoeld.”

Tijdens de middagdienst werd hij echter onwel. Dominee had kou gevat, wat uitliep op een zware longontsteking. Op vrijdagavond 2 augustus overleed hij. Die zondagmorgen deelde de ouderling van dienst aan de gemeente van Dirksland mee: „Onze beminde leraar heeft het tijdelijke met het eeuwige verwisseld, zijn stem zal onder ons en van deze plaats niet meer gehoord worden, maar dit troost ons: Zijn heengaan was vrede.”

Hille komt uit de wereld van het onderwijs. Op het laatst was hij directeur van de Rehobothschool in Opheusden. In 2012 ging hij met pensioen.

Naar schatting schreef Hille zo’n vijftien boeken, allemaal over de kleine kerkgeschiedenis in de rechterflank van de gereformeerde gezindte, twee boeken over de geschiedenis van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, en enkele biografieën over predikanten. Inmiddels is hij begonnen aan een biografie over ds. S. de Jong (1926-2008).

----

„O mijn broeder Pieneman”

„Ik ben zeer bedroefd om uwentwille, o mijn broeder Jonathan, aldus David. Maar ik maak zijn woorden tot de mijne: Ik ben zeer bedroefd om uwentwille, o mijn broeder Pieneman. Als Jonathan waart gij nog op een leeftijd om vurig den strijd des Heeren te strijden tegen de booze machten rondom ons, om den volke te prediken hemel en hel, vloek en verlossing, verderf en zaligheid. Maar de God des levens antwoordt niet van Zijne daden: in de kracht uws levens, bemind en geliefd in den korten tijd, dien gij in Dirksland hebt doorgebracht zijt gij van uw taak opgeroepen en ’s Heeren wegen zijn in het Heiligdom.”

(Ds. J. Overduin over ds. Pieneman)

----

Ontroering, smart, plechtige stilte.

„Bijna half één kwam de volle tram van Rotterdam aan en een zwarte rij van mannen en vrouwen toog kerkwaarts. Daar stonden reeds honderden te wachten op het openen der deuren en langzamerhand vulde zich het kerkgebouw. De twee galerijen waren stampvol; het ruim der kerk van de ene hoek tot de andere gevuld; een 600-700 man zat terneer in droevige stemming. (...) Plechtige stilte heerschte in het kerkgebouw. Snikken werd door zuchten afgebroken. Er was ontroering, smart, aangrijpende droefheid bij sommigen, die overstelpt werden.”

(Uit het begrafenisverslag)

----

Boekgegevens

”Geroepen als planter. Leven en arbeid van ds. Cornelis Pieneman (1863-1912)”, H. Hille; uitg. Van der Meijden, Kesteren, 2016; ISBN 978 90 75236 63 7; 328 blz.; € 23,50.

----

Biograaf H. Hille plaatst ds. C. Pieneman in het licht van zijn tijd

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?