Liveblog: Debat lijsttrekkers CDA, CU en SGP

22.25 uur: Liveblog gesloten – Dit liveblog is gesloten.

22.24 uur: Korte analyse RD-redacteur Addy de Jong – Als alle bezoekers de zaal van De Flint in Amersfoort uitstromen, hebben ze inderdaad, zoals de debatleiders zeggen, „een leuke en informatieve avond” gehad. Vuur zat er wat meer in het tweede dan in het eerste deel van het debat. Misschien doordat de vragenstellers uit de zaal hun vragen vanuit het “echte leven” stellen? Of omdat zij, meer dan de debatleiders, over gevoelige punten als islam, abortus en de PVV beginnen? Wellicht een aandachtspunt voor het volgende ND-debat tussen de christelijke lijsttrekkers, wat, aldus de debatleiders met een scheutje ironie, „vast binnen een jaar opnieuw gehouden wordt”.

22.15 uur: Einde debat – Het debat is afgelopen.

22.14 uur: Nog steeds zwevende kiezers – Er zitten nog steeds zwevende kiezers in de volle zaal in De Flint in Amersfoort. Niet iedereen heeft zich laten overtuigen door de christelijke lijsttrekkers, zo blijkt uit een snelle peiling van de ND-presentatoren. Op twitter lijkt Kees van der Staaij de meeste waardering te oogsten voor de manier waarop hij de SGP-standpunten vertolkt.

22.13 uur: Geen tweede keer met de PVV – Buma belooft het nog maar een keer: Geert Wilders is weggelopen uit het Catshuis, het CDA gaat geen tweede keer met de PVV in zee.

21.57 uur: Abortusbeleid – Volgens Buma ligt er nu zorgvuldige wetgeving rond abortus, die veel onrust heeft weggenomen in Nederland. Waarom abortus niet onwenselijk durven noemen, aldus een vraagsteller. Buma: „Binnen het CDA wordt dit gezien als een moreel dilemma waar mensen zelf over moeten beslissen.” Slob: „Het is wenselijk om je hardop uit te spreken over 30.000 abortussen per jaar.” Van der Staaij: „Rechtsbescherming voor kwetsbaar leven schiet zwaar tekort in Nederland. Er kan nog wel eens een tijd komen dat we zeggen: hoe kon het dat er zo weinig mensen opkwamen voor ongeboren leven.”

21.44 uur: Koopzondagen – Van der Staaij wil van Buma weten of het CDA het SGP-standpunt van het terugdringen van het aantal koopzondagen gaat steunen. Buma vindt dat gemeenten beslissen. „Maar wat ons betreft is het maximum twaalf koopzondagen.”

21.39 uur: Islam en moskeeën – Waarom hebben christelijke partijen niet meer gewaarschuwd voor de islam, wil iemand uit de zaal weten. Buma: „Als je staat voor godsdienstvrijheid, moet je dat ook aan anderen toestaan. Van der Staaij: „Voor ons is het een speerpunt om op te komen voor geloofsvervolgden in islamitische landen. In de Kamer is er doorgaans steun vanuit de drie christelijke partijen voor deze items. Maar de afgelopen periode hebben we als SGP wel eens wat alleen gestaan als het gaat om de aandacht voor de dreiging van de radicale islam. We hoeven ons niet te schamen voor de stempel die het christelijke geloof op de samenleving heeft gedrukt.”

21.38 uur: Meer samenwerken – Slob betreurt het dat christelijke politici niet meer samenwerken en elkaar vaker vinden. „Het is best beschamend dat we zo vaak, politiek gezien, niet door één deur kunnen.”

21.36 uur: Compromis-als-doel – Buma wil minder vanuit het compromis-als-doel gaan opereren als CDA.

21.35 uur: Morele crisis – Van der Staaij: „Er is een morele crisis als er meer dan 30.000 kinderen in de moederschoot worden gedood. Er is een morele crisis als jonge vrouwen uit Hongarije in bordelen in Amsterdam terechtkomen.”

21.30 uur: Drie christelijke partijen – Zijn drie christelijke partijen niet teveel van het goede? Zouden ze niet moeten samengaan? Buma: „Ik wil daar best over praten, maar als je ziet hoeveel kerken er in Nederland zijn, dan valt het met drie christelijke partijen nog wel mee.”

21.28 uur: Vragen van de kiezers – De lijsttrekkers beantwoorden vragen uit de zaal, van twitteraars en vragen die per mail zijn binnengekomen.

21.13 uur: Nog zwevende kiezers? – ND-hoofdredacteur Peter Bergwerff vraagt zich op twitter „koortsachtig” af of het grote aantal zwevende kiezers in de zaal inmiddels al tot een keuze is verleid. Hij twijfelt.

21.04 uur: Tussenanalyse politiek RD-redacteur Addy de Jong – Het is nooit goed of het deugt niet. Die gedachte komt bovendrijven op het moment dat veel volgers van het ND debat dat als “tam” kwalificeren. Inderdaad, het spettert tot nu toe niet. Maar als de drie lijsttrekkers elkaar continu de oren hadden gewassen, had de kritiek vast geluid: „Wat een gehakketak en elkaar vliegen afvangen.” Het is ondertussen wel boeiend je af te vragen hoe het komt dat dit debat wat lauw smaakt. Zijn het andere karakters als Balkenende, Van der Vlies en Rouvoet, die in eerdere ND-debatten de degens kruisten? Is het de politieke situatie die de drie lijsttrekkers ertoe brengt meer de overeenkomsten dan de verschillen te zoeken? Het zal beiden zeker een rol spelen. Of zijn wellicht de vragen van de debatleiders te weinig prikkelend? Of dat een rol speelt, zal het tweede deel van het debat leren, waarin mensen uit de zaal het de politici moeilijk mogen gaan maken. We gaan het zien!

20.58 uur: Ondertussen in het nieuws... – PvdA-leider Diederik Samsom wordt inmiddels net zo geschikt geacht voor de functie van premier als VVD-leider Mark Rutte. Dat meldde onderzoeksbureau Ipsos Synovate woensdag. Voor de politieke barometer vroeg het bureau 1159 stemgerechtigden hun mening over de lijsttrekkers. Op de derde plek eindigt D66-leider Alexander Pechtold. PVV-leider Geert Wilders wordt het minst geschikt geacht voor de baan van minister-president.

20.55 uur: Pauze – Het is nu pauze.

20.50 uur: Overheid is geen banenmotor – Van der Staaij: wij krijgen als politiek de economie niet zomaar weer aan het draaien. Overheid is niet de grote banenmotor. Belastingstelsel moet eerlijker en eenvoudiger, maar voor het overige moet het van de bedrijven en de werknemers komen.

20.45 uur: – Arne Schaddelee (RMU) reageert op twitter op de klacht dat het #NDdebat tam is. „Zou dat er niet voor pleiten om veel meer de samenwerking te zoeken? Laat christelijke politiek samen optrekken!”

20.42 uur: Minder verdienen – Slob wil zoveel mogelijk mensen aan het werk houden, en daarbij is loonmatiging wat hem betreft bespreekbaar. „We gaan dat niet voorschrijven, maar het moet wel mogelijk zijn.”

20.36 uur: PvdA nadert de VVD – Het verschil tussen de PvdA en de VVD is volgens de politieke barometer nog maar twee zetels. Dat meldde de NOS woensdagavond. De politieke barometer is een peiling van onderzoeksbureau Ipsos Synovate in opdracht van tv-programma Nieuwsuur.

20.27 uur: Gezondheidswinst – Slob wil kijken wat de gezondheidswinst is van behandelingen. Dat drijft volgens hem de kosten omhoog. Bij bijvoorbeeld een knie-operatie moet er individueel worden gekeken of de behandeling zin heeft, en of daar dan ook voor moet worden betaald. Buma reageert: „Als politicus kun je niet aan een bed staan om de arts te vertellen welke behandeling moet worden uitgevoerd.” Buma wil staan voor de kwaliteit van de zorg. „Zorg waarvoor je betaalt, maar die je niet krijgt, dat is de slechtste zorg.”

20.25 uur: Rollator en steunkousen – Van der Staaij sluit niet uit de mensen in de toekomst zelf moeten betalen voor bijvoorbeeld de rollator of steunkousen. „We moeten nuchter zijn. Als we ze zelf kunnen betalen, dan moet je dat niet bij voorbaat uitsluiten.” Maakt de SGP daadwerkelijk keuzes in de zorg? „Ja, in ons programma staat dat er meer van mensen wordt verwacht van mensen. Financieel, maar ook op het terrein van de mantelzorg.” Overheid moet mantelzorg volgens hem wel mogelijk maken.

20.17 uur: Riskant – Er zijn geen goedkope of gemakkelijke oplossingen voor de toekomst van de euro, zegt Slob. De koers van het huidige kabinet is een riskante.

20.15 uur: Trending – Het Christelijke Lijsttrekkersdebat is op twitter een trending topic via #nddebat. Twitteraars vinden dat de lijsttrekkers vooralsnog erg lief zijn voor elkaar.

20.12 uur: Opsplitsen eurozone – Slob vindt het opsplitsen van de eurozone geen utopie. De euro is volgens hem een bom onder de Europese samenwerking. Prof. Graafland onderzoekt verschillende scenario’s voor de CU. De SGP wil daarin meedenken. Van der Staaij wil van Buma weten of hij open staat voor deze scenario’s. Buma: „We moeten alles doen om de euro bijeen te houden, maar moeten wel naar een wijziging van het euroverdrag om deelnemers de deur te kunnen wijzen.” Buma is op voorhand geen voorstander van het opsplitsen van de eurozone in twee delen.

20.03 uur: Christelijke partijen niet opheffen – Buma is geen voorstander van het opheffen van christelijke partijen. Christenen in Britse politieke partijen bijvoorbeeld sneeuwen volledig onder.

20.00 uur: Kruistocht liberale partijen – Van Haersma Buma (CDA): „Soms kan christelijk geluid irritatie oproepen. Maar er is een grondrecht van de bescherming van minderheden. Ik heb bijvoorbeeld moeite met de kruistocht van liberale partijen tegen mensen die ageren tegen godslastering.”

19.56 uur: Kloof met andersdenkenden – Arie Slob (CU) over kwesties als gewetensbezwaarde ambtenaren en embryoselectie: altijd denken om zelfreflectie, maar staan voor de principes die met het geloof te maken hebben. De kloof met andersdenkenden wordt wel groter. Je weet dat het Evangelie aanstoot kan geven. Heel blij met zoveel biddende mensen die nog om ons heenstaan.

19.52 uur: Creatieve politiek – Kees van der Staaij (SGP) pleit voor het vasthouden aan bijbelse principes, maar ziet ook kans om op creatieve manier andersdenkenden zien te overtuigen en mee te krijgen.

19.51 uur: Zwevende kiezers – De ND-presentatoren Gerard Beverdam en André Zwartbol peilen in de zaal wie nog geen politieke keuze heeft gemaakt. Er blijken heel wat zwevende kiezers in de zaal te zitten.

19.37 uur: Nieuwe peilingen – Het gat tussen VVD en PvdA wordt kleiner in de peilingen. Woensdagavond voorspelde ook Maurice de Hond een verschil van 4 zetels tussen beide partijen, net als een peiling van het tv-programma EenVandaag eerder deze dag . Volgens de peiling van De Hond zou de VVD nu uitkomen op 33 zetels, eentje minder dan dinsdag. De PvdA staat bij hem op 29 zetels, 2 meer dan in de vorige peiling. De SP ziet opnieuw zetels verdwijnen en staat woensdag op 25. De PVV stijgt van 18 naar 19, het CDA staat stabiel op 13. D66 scoort 14 zetels. De peiling van De Hond wordt via internet gehouden onder ruim 4000 mensen.

19.30 uur: Debat begint over een kwartier – Het debat tussen de christelijke lijsttrekkers begint om 19.45 uur.

18.19 uur: Portretten lijsttrekkers – Klik hier voor portretten (ANP) van Sybrand van Haersma Buma , Arie Slob en Kees van der Staaij .

18.05 uur: Meepraten op twitter – Meepraten kan op twitter via #nddebat.

18.00 uur: Nederlands Dagblad –Het debat in Amersfoort wordt georganiseerd door het Nederlands Dagblad .

Liveblog: Debat lijsttrekkers CDA, CU en SGP

Politiek

RD.nl in uw mailbox?